Page 28 - Coğrafya 11 | 3.Ünite

KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER

Dünya geneline bakıldığında ham madde, üretim ve pazar alanlarının bulunduğu yerler farklılık göster-
mektedir. Tarımsal ve hayvansal ürünler, temel gereksinim maddeleri olan besinlerin ham maddesini oluş-
turur. Dünyada tarımsal ham madde üretiminin yoğun olduğu yerler; iklim şartlarının uygun, su kaynak-
larının bol ve tarım arazilerinin de verimli olduğu alanlar olarak dikkat çekmektedir. ABD, Çin, Rusya ve
Hindistan’ın bu bakımdan önemli tarımsal ham madde üretimi yapan ülkeler olduğunu söylemek mümkün-
dür. Verimli mera ve çayır alanlarının olduğu yerler ise hayvansal ham madde üretiminin yoğun olması bakı-
mından önemlidir. Bu bağlamda büyükbaş hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı yerlere Hindistan, Çin, ABD,
Brezil ya, Arjantin ve Kuzey Batı Avrupa ülkeleri örnek verilebilir. Küçükbaş hayvancılıkta ise Çin, Avustralya,
Güney Afrika Cumhuriyeti ve Yeni Zelanda ön plana çıkan ülkelerdir. Balıkçılık açısından bakıldığında dün-
yada en fazla balık avlanan yerlerin sıcak ve soğuk ok yanus sularının karşılaştığı alanlar olduğu söylenebilir.
Okyanusa kıyısı olan ABD, Japonya, Norveç, Peru, Kanada gibi ülkeler açık deniz balıkçığı sayesinde en fazla
balık avlanan ülkeler arasında yer almaktadır. Geniş ormanlık alanlara sahip ülkelerin ise orman ürünlerine
dayalı ham madde bakımından zengin olduğu görülmektedir. Kanada, Rusya ve İskandinav ülkeleri ile Kongo
ve Amazon havzalarında yer alan ülkeler bu duruma örnek verilebilir. Enerji üretiminde kul lanılan petrol,
doğal gaz, kömür gibi fosil kaynaklı madenler ile altın, demir gibi yer altı kaynaklarının olduğu yerler önemli
ham madde alanlarıdır. Orta Doğu, Orta Asya, Kuzey Afrika, ABD, Rusya, Avustralya, Venezuela gibi alanların
yer altı kaynakları açısından zengin olduğu söylenebilir (Harita 3.6).

Yer altı kaynakları
Ormancılık
Bitkisel üretim
Büyükbaş hayvancılık
Küçükbaş hayvancılık
Balıkçılık

0 2000
km

Harita 3.6: Dünya üzerinde önemli ham madde üretim alanları (Tümertekin E., Özgüç N., 2013)
Elde edilen ham maddelerin kullanıma hazır hâle gelebilmesi için işlenmesi gerekir. Ge lişmiş ülkeler elde
ettiği ham maddeleri en verimli şekilde değerlendirerek pazar alanlarına ulaştırır. Bu ülkeler, ham maddeleri
kendi ülkelerinden elde edebileceği gibi başka ülkelerden de elde edebilir. Dünya üzerinde sanayi, hizmet ve
enerji alanlarında önemli üretim bölgeleri bulunmaktadır (Şema 3.3).

DÜNYANIN ÖNEMLİ ÜRETİM BÖLGELERİ

Sanayi Üretim Bölgeleri Enerji Üretim Bölgeleri Hizmet Üretim Bölgeleri

Batı Avrupa Kuzey Amerika Avrupa
Kuzey Amerika Orta Doğu Amerika Birleşik Devletleri
Rusya Federasyonu Rusya Federasyonu Doğu ve Güneydoğu Asya
Doğu ve Güneydoğu Asya Doğu Asya

Şema 3.3: Dünyanın önemli üretim bölgeleri

186