Page 48 - Coğrafya 11 | 3.Ünite

KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER

Türkiye, 31 Temmuz 1959’da Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (AET) ortaklık başvurusunda bulunmuştur.
AET Bakanlar Konseyi, Türkiye’nin başvurusunu kabul ederek üyelik koşulları gerçekleşince ye kadar geçerli
olacak bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiştir. 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşması,
1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1973 yılında yürürlüğe giren Katma Protokol ile Ankara Anlaşma-
sı’nda öngörülen hazırlık süreci sona ermiş ve Geçiş Dönemi’ne ilişkin koşullar belirlenmiştir. Bu dönemde
taraflar arasında sanayi ve tarım ürünlerinin yanı sıra kişilerin serbest dolaşımının sağlanması ile Gümrük
Birliği’nin tamamlanması öngörülmüştür.
Türkiye, 14 Nisan 1987 tarihinde Ankara Anlaşması’nda öngörülen dönemlerin tamamlanmasını bekleme-
den üyelik başvurusunda bulunmuştur. Komisyon, başvuru ile ilgili görüşünü 18 Aralık 1989’da açıklamış ve
kendi iç bütünleşmesini tamamlamadan Topluluğun yeni bir üyeyi kabul edemeyeceğini belirtmiştir. Ay rıca
Türkiye’nin Topluluğa katılmaya ehil olmakla birlikte ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi ge rektiği
ifade edilmiştir. Bu nedenle üyelik müzakerelerinin açılması için bir tarih belirlenmeyerek Ortaklık Anlaşması
çerçevesinde ilişkilerin geliştirilmesi önerilmiştir.
Türkiye-AB ilişkilerinin dönüm noktası, 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki’de yapılan AB Devlet ve
Hükûmet Başkanları Zirvesi olmuştur. Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin adaylığı resmen onaylanmış ve di-
ğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık ve kesin bir dille ifade edilmiştir. 17 Aralık 2004 tarihli Brüksel
Zirvesi’n de AB-Türkiye ilişkilerinde bir dönüm noktası daha yaşanmış ve Türkiye’nin siyasi kriterleri yeterli
ölçüde karşıladığı belirtilerek 3 Ekim 2005’te müzakerelere başlanması kararı alınmıştır. 3 Ekim 2005 tari-
hinde Lüksemburg’da yapılan Hükûmetler arası Konferans ile Türkiye resmen AB’ye katılım müzakereleri-
ne başlamıştır. Aynı gün bir basın toplantısı düzenlenerek Türkiye için Müzakere Çerçeve Belgesi yayım-
lanmıştır. Böylece Türkiye ile AB arasındaki inişli çıkışlı ilişkide çok önemli bir eşik aşılarak yepyeni bir sürece
girilmiştir.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ); 25 Haziran 1992 tarihinde Türkiye’nin öncülüğünde kurulan
ekonomik ve bölgesel bir örgüttür. Merkezi İstanbul’da olan KEİ’nin amacı, üye ülkelerin mevcut potansi-
yellerinin yanı sıra coğrafi yakınlık ve ekonomik anlamda birbirlerini tamamlayan özelliklerinden yarar-
lanmaktır. Böylece üye ülkeler arasında ekonomik, teknolojik ve sosyal ilişkilerin geliştir ilmesi sağlanacak
ve Karadeniz Havzası bir barış, istikrar ve refah bölgesi hâline gelecektir. Örgütün kurucu üyeleri Türkiye,
Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Bulga ristan ve Romanya; diğer
üyeleri ise Arnavutluk, Sırbistan ve Yunanistan’dır (Harita 3.13).

Rusya Federasyonu

K
Ukrayna

Romanya Moldova

Karadeniz
Sırbistan
Gürcistan Hazar Gölü
Bulgaristan
Türkiye Erm. Azerbaycan
N.Ö.C.
Arn. Yunanistan

KEİ’ye üye olan ülkeler
Akdeniz
0 300
km
Harita 3.13: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı

206