Page 4 - Coğrafya 9 | 2.Ünite

İnsanlar, tarım yapmayı öğrenince daha uzun süre aynı yerde yaşamaya başlamışlardır. Başlangıçta doğal ba-
rınakları olduğu gibi kullanırken zamanla mağaralara yeni eklentiler yapmış veya amaçları doğrultusunda yeniden
şekillendirmiştir (Görsel 2.5). Daha sonraları ise tek odalı meskenler inşa etmeye başlamıştır (Görsel 2.6). Bu
dönemde insan, bazı tarım ürünlerini yetiştirmeyi ve ihtiyaç fazlası ürünleri farklı mevsimlere saklamayı öğren-
miştir.

Görsel 2.5: Şekillendirilmiş mağara yerleşmesi Görsel 2.6: İnsanların inşa ettikleri basit meskenler
(Utah-ABD)

İnsanlar, avcılık ve toplayıcılık ile geçindiği dönemde küçük gruplar hâlinde dünyanın farklı bölgelerinde
yaşamışlardır. Dünyanın her yerinin aynı doğal özelliklere sahip olmaması ve bu dönemde iletişimin çok zayıf
olması gibi nedenlerle yerleşme dünyanın her yerinde aynı anda başlamamıştır.
Dünyadaki ilk yerleşim alanlarının belirlenmesinde daha çok doğal çevre şartları etkili olmuştur. İlk yerleşme-
ler tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin kolay olduğu ılıman iklim bölgesinde, verimli toprakların ve su kaynakları-
nın yakınında, sel gibi doğal olayların etki alanları dışında kurulmuştur. Dünya’da ilk yerleşmeler Nil, Dicle, Fırat,
İndus, Ganj, Sarı Irmak havzalarında kurulmaya başlamıştır. İlk yerleşmeler birkaç evden oluşan küçük köyler
şeklindeydi (Görsel 2.7). Zamanla bunların bazıları büyüyerek daha büyük yerleşmeleri ve şehirleri oluşturmuştur.

Kültür ve ticaretin gelişmesi ile yer seçiminde doğal fak-
törlerin yanında beşerî faktörler de etkili olmaya başlamıştır.
Yerleşmeler geliştikçe ulaşım ve güvenlik de yer seçiminde
önemli olmuştur.
İnsanların tarımsal faaliyetlerde bulunması ve yerleşik
hayata geçmesi ile birlikte nüfus da giderek artmıştır. Artan
nüfus ile birlikte ekonomik faaliyetler de çeşitlendi. Böylece
yerleşmeler daha da büyüdü. Büyüyen merkezlerde ticaret
ve yönetim faaliyetleri artarak şehirlerin ilk örnekleri ortaya
Görsel 2.7: İlk yerleşmeler çıktı (Görsel 2.8).

Görsel 2.8: Yerleşmeler zaman içinde büyür (Riyad-Suudi Arabistan).

152 BEŞERÎ SİSTEMLER