Page 6 - Coğrafya 9 | 2.Ünite

YERLEŞMELERİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Dünyada yaşamaya çok elverişli yerler olduğu gibi yaşamayı zorlaştıran doğal ortamlar da bulunmaktadır. İn-
sanlar genellikle düz, verimli, su kaynakları açısından zengin alanlarda yerleşim kurmak isterler. Ancak güvenlik
ve doğal afet gibi etkilerle engebeli, soğuk ve kurak yerlere de yerleşmek zorunda kalabilirler. Yerleşme, kurul-
duğu yerdeki doğal ve beşerî şartların etkisi
ile büyüyüp gelişebilir ya da zamanla terk
edilebilir. Yerleşmeler canlı bir organizma
gibidir. Bazıları zamanla giderek büyür, ba-
zıları ise ortadan kaybolabilir.
Dünya üzerinde yerleşmelerin dağılışını
etkileyen en önemli faktör büyük su kütle-
leri olan deniz ve okyanuslardır. Dünyanın
yaklaşık %71’i okyanus ve denizlerle kaplı
olduğu için yerleşme amacıyla kullanılamaz
(Görsel 2.9).
Karalar üzerinde yerleşmelerin dağılışını
etkileyen en önemli faktör iklimdir. İklim
elemanları, yerleşmenin kuruluş ve gelişimi-
ni farklı yerlerde ve farklı şekilde etkilemek-
tedir. Düşük sıcaklık değerleri kutup, tundra
ve orta kuşaktaki dağların yüksek kesimle-
rinde; yağış azlığı çöllerde; yüksek sıcaklık
ve nem oranları Ekvator’a yakın alanlarda
yerleşmeyi zorlaştırmaktadır.
Kutup ve tundra iklim bölgelerinde sı- Görsel 2.9: Büyük su kütleleri yerleşim alanlarını sınırlar (Antalya).
caklık değerlerinin çok düşük olması yerleşmeyi etkileyen en önemli faktördür. Buralarda kışlar uzun ve soğuk
geçerken yazlar kısadır. En sıcak ay ortalaması 10 °C kadardır. Bu iklim şartlarında insanlar kış soğuklarından ko-
runmakta zorlanırlar. İklimin bu özellikleri nedeniyle kutup çevresinde askerî üsler, madencilik faaliyetleri ve araş-
tırma amacıyla gelen insanların oluşturduğu yerleşmeler dışında genel olarak yerleşmeye rastlanmaz (Görsel 2.10).

Görsel 2.10: Buzul alanları yerleşmeleri sınırlar (Antarktika).

154 BEŞERÎ SİSTEMLER