Page 15 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

ve bu bilime gegraphe (gegrafi) yani coğ-
rafya adını vermiştir (Görsel 1.6). Ne ya-
zık ki eserleri günümüze ulaşamamıştır.
Erotesthenes’in coğrafya ile ilgili yap-
tığı çalışmalara Roma Dönemi’nin en
ünlü coğrafyacısı olan Amasyalı Strabon
(M.Ö.63-M.S.23), 17 ciltlik Gegraphe (Geg-
rafi) adlı eserinde yer vermiştir. İlk Çağ’ın
coğrafya alanında çalışmalar yapmış bir
diğer bilim insanı da İskenderiyeli Bat-

lamyus adıyla bilinen Ptoleme’dir. Bat-
lamyus, Geographica Syntaxis (Ceog-
rapika Sentaksis) adlı eserinde küremsi Görsel 1.6: Erotesthenes’in dünya haritası
dünya yüzeyinin haritalama yöntemlerini
anlatmış, başta dünya haritası olmak üzere çeşitli haritalar çizmiştir.
Eserinde 8.000 kadar yerin adını listelemiş, bunlardan 400 kadarının
koordinatlarını gerçeğe yakın bir şekilde göstermiştir.
Orta Çağ’da Coğrafya

Orta Çağ’da Batı dünyası Hristiyan din adamlarının özgür dü-
şünceyi kısıtlayıcı ve baskıcı tutumlarıyla, Haçlı Seferlerinin bilim
kurumlarına ve kütüphanelere verdiği zararlarla bilimsel alanda
gerilemeye başlamıştır. Aynı dönemde Türk-İslam ülkelerinde bü-
yük bir aydınlanma çağı başlamış, bilimsel alanda önemli gelişmeler
kaydedilmiştir. İslamın etkisiyle namaz vakitleri, oruç süresi ve hac
yollarının belirlenmesi gibi ihtiyaçların ortaya çıkması Müslüman
bilim insanlarının coğrafyaya ilgisini artırmıştır. İpek Yolu ve Baha-
rat Yolu sayesinde ülkeler arasında gelişen siyasi, ticari ve kültürel
ilişkiler, büyük göç hareketleri; coğrafya biliminin gelişmesinde çok
önemli rol oynamıştır.
Orta Çağ’da Türk ve Müslüman bilim insanları yazdıkları eserlerle
coğrafya biliminin gelişmesine büyük katkı yapmıştır. El-Harizmi,
Dünya’nın şekli hakkında kitap anlamına gelen Kitap Suret el Arz’ı

yazmıştır. El-Biruni; Dünya’nın boyutları, yarı çapı, çevresi ve eksen
eğikliği hakkında bilgi veren Kanun el Maksudi’yi yazmıştır. Özellikle
Biruni’nin yazdığı eserler kendisinden sonra gelen bilim insanları-
na yol gösterici olmuştur. Muhammet İdrisi’nin Kitabu Roger adlı
eseri bu çağda coğrafya alanında yazılmış bir diğer önemli eserdir.
İdrisi, dairesel bir dünya haritası çizmiş ve eserinde iklim tiplerini
anlatmıştır. Fas’ın Tanca şehrinde doğan İbn Batuta, İslam dünya-
sının büyük kısmını ve Hindistan’ı gezmiş, 29 yıl süren seyahatleri
boyunca edindiği bilgileri yazdığı seyahatnamesinde toplamıştır.
Tunus’ta doğmuş olan İbn Haldun’un Mukaddime isimli eserindeki
fikirlerinin etkileri günümüz bilim dünyasında da hala sürmektedir.
Yeni Çağ’da Coğrafya

Orta Çağ’dan Yeni Çağ’a geçiş dönemindeki Rönesans hareketle-
ri Avrupa’da bilimin tekrar gelişmeye başlamasında etkili olmuştur.
Bu gelişme coğrafya bilimini olumlu etkilemiştir. Yeni Çağ’da Çin ve
Hindistan gibi Uzak Doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşma ve bu
zenginlikleri ele geçirme arzusuyla uzun mesafeli deniz seyahatleri
yapıldı. Bu seyahatler o zamana kadar bilinmeyen yeni yolların bu-

27
ı ı| |ı ı