Page 12 - Biyoloji

BİYOLOJİ 9

Lizozomlar, fagositozla yutulan bakteri ve virüslerle yabancı mad-
deleri etkisiz hâle getirir (Görsel 1.6).

Herhangi bir etki sonucu lizozom zarı parçalanırsa enzimler sitop-
lazmaya dağılır ve hücre kendini sindirir. Bu olaya otoliz denir.

Sitoplazma
Çekirdek Besin
molekülü
Yalancı ayaklar

Sindirim kofulu
Lizozom
Atıklar

Görsel 1.6: Fagositozla yutulan besinin lizozom tarafından sindirilmesi
Peroksizom (Mikrocisimcikler)

Peroksizomlar, hem bitki hem de hayvan hücrelerinde bulunan, ze-
hirli maddeleri yok eden, tek katlı zarla çevrili organeldir. Özellikle
karaciğer peroksizomları sahip olduğu peroksidaz ve katalaz en-
zimleri yardımı ile alkol, ilaç gibi zararlı maddelerin toksik etkilerini
yok eder. Ökaryot bir hücrede oksijen tüketen iki organel vardır.
Bunlardan biri mitokondri diğeri peroksizomdur.

Koful
Kofullar; hücre, çekirdek, endoplazmik retikulum zarları ve Golgi
aygıtını oluşturan yassı keseciklerden meydana gelebilen, tek katlı
zarla çevrili hücre organelidir. Kofullar genel olarak besin, salgı,
depo kofulları ve kontraktil (kasılgan) kofullar olmak üzere dört
çeşittir.

a) Besin Kofulu

Besinlerin endositoz yoluyla hücreye alınması sonucunda oluşan
keseciklere besin kofulu denir. Genellikle hücre içi sindirim yapa-
bilen; amip, paramesyum gibi bir hücreli canlılarda ve insanların
akyuvar gibi fagositoz yapabilen hücrelerinde görülür.

b) Salgı Kofulu
Golgi aygıtında üretilen salgıların ve metabolizma sonucu meyda-
na gelen atık maddelerin hücre dışına verilmesini sağlayan kese-
ciklere salgı kofulu denir.

11