Page 9 - Biyoloji

BİYOLOJİ
9

Sitoplazma
Ökaryot hücrelerde hücre zarı ile çekirdek zarı arasında kalan
bölge sitoplazma ile doludur. Sitoplazma; yarı akışkan sıvısal kısım,
organeller ve hücre iskeleti elemanlarını içerir. Sitoplazmanın %70-
%90’ı sudur. Ayrıca içerisinde mineraller, tuzlar, gazlar, proteinler,
karbonhidratlar, yağlar, enzimler, hormonlar, vitaminler, boşaltım
atıkları, ATP, nükleotitler ve RNA’lar bulunur.

Hücre Organelleri

Bir insan vücudu, trilyonlarca hücreden oluşur. Her bir hücre için-
de bir saniyede milyonlarca biyokimyasal tepkime meydana gelir.
Karmaşık yapıdaki hücre ve elemanlarının hatasız bir şekilde ve
uyumlu çalışması gerekir. Hücre içindeki yapıların herhangi birinde
meydana gelecek aksama, o hücrenin veya canlının hastalanma-
sına hatta ölümüne yol açabilir.
Tek ve çok hücreli tüm canlılarda sitoplazma içerisinde, yaşamsal
faaliyetleri gerçekleştiren ve organel adı verilen özelleşmiş yapılar
bulunur. Prokaryot hücreler, sadece zarsız bir organel olan ribozo-
ma sahiptir. Ökaryot hücreler ise farklı görev ve fonksiyonlar için
özelleşmiş zarsız, tek ve çift katlı zara sahip organeller içerir.

Ribozom

Protein moleküllerinin sentezi, hücrenin en küçük ve zarsız or-
ganelleri olan ribozomlarında gerçekleşir. Büyük ve küçük olmak
üzere iki alt birimden meydana gelen ribozomlar, tüm prokaryot ve
ökaryot hücrelerde bulunur (Görsel 1.3). Prokaryot hücrede ribo-
zomlar, sitoplazmada serbest hâlde bulunur. Ökaryot hücrelerde
ribozomlar; sitoplazmada serbest hâlde, granüllü endoplazmik reti-
kulumlar ile çekirdek zarlarının dış yüzeyinde, mitokondri ve plas-
titlerde bulunur.

Sentezlenen
protein molekülü

Büyük alt birim

mRNA
tRNA

Küçük alt birim

Görsel 1.3: Ribozomlar canlıya özgü proteinleri sentezleyen hücre organelleridir.

8