Page 15 - Felsefe 11 | 3.Ünite

3. ÜNİTE 15. Yüzyıl-17. Yüzyıl Felsefesi

Metin Analizi

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.

AHLAK
Yaşamımızda anlama yetimizi yani aklımızı elimizden geldiğince mükemmel kılmak bizim için
her şeyden faydalıdır. Hatta en büyük insani mutluluk yani kutluluk (yüce mutluluk) bundan
ibarettir. Gerçekten de mutluluk, Tanrı’yı sezgisel olarak bilmekten doğan ruh huzurundan
başka bir şey değildir. Aklımızı mükemmel kılmaksa Tanrı’yı, onun sıfatlarını ve onun doğasının
zorunluluğundan kaynaklanan edimlerini (eylemlerini) anlamaktır. (…) İnsan doğanın bir
parçasıdır ve doğa yasaları, insan doğasını kendine itaat etmeye ve hemen hemen her yola
başvurarak kendisiyle uyumlu olmaya zorlar.
(…)
Doğa’da kötü olduğuna karar verdiğimiz ya da var olma ve akıl temelli bir yaşam sürme
çabasına ket vuracağını düşündüğümüz her şeyden kendimizi daha güvende hissedeceğimiz bir
yol tutup uzaklaşmalıyız. (…) Kendi hayrına olacağını düşündüğü her şeyi yapabilmek mutlak
anlamda herkesin en doğal hakkıdır. (…) Anlama yetisi olmadan akli bir yaşam da mümkün
değildir. Şeyler insanın zekâyla belirlenen zihinsel bir yaşamdan haz almasına yardımcı oldukları
ölçüde iyidir. Ama onu aklını mükemmelleştirmek ve akli bir yaşamı doya doya yaşamaktan
alıkoyan şeyler varsa işte bir tek bu türden şeylere ben kötü derim.
(…)
İnsanın doğanın bir parçası olmaması ve onun ortak düzenine uymaması imkânsızdır. İnsan,
doğasının anlaştığı bireyler arasında yaşıyorsa bu durum onun etkinlik gücüne yardımcı olacak
ve onu besleyecektir. Ama doğasının hiç anlaşamadığı bireyler arasında yaşıyorsa kendi doğasını
büyük ölçüde değiştirmeden kendisini onlara uyduramaz. (…) Cahiller arasında yaşayan özgür
bir insan mümkün mertebe onların yapacağı iyiliklerden uzak durmaya bakar. Herkes kendi
düşüncesine göre neyin iyi olduğuna karar verir. (…) Sadece özgür insanlar birbirlerinin kadrini
bilir. Sadece onların birbirlerine yararı dokunur ve çok güçlü bir dostluk bağıyla birbirlerine
sımsıkı bağlıdırlar. Böyle insanlar birbirlerine besledikleri aynı yoğunluktaki sevgiyle karşılıklı
yardımlaşmak için çabalarlar. (…) Kör bir arzunun tutsağı olan insanların birbirlerine gösterdiği
kadirşinaslıktan öte bir pazarlık meselesi ya da bir rüşvettir.

Spinoza, Etika

1- Metinde kırmızıyla yazılmış kavramlarla ne anlatılmak istenmiştir?

2- Metinde altı çizili bölümde vurgulanmak istenen düşünce nedir? Açıklayınız.

3- Spinoza'nın ahlak görüşünü insanın tabiatla olan ilişkisi bakımından değerlendiriniz.

77