Page 13 - Felsefe 11 | 3.Ünite

3. ÜNİTE 15. Yüzyıl-17. Yüzyıl Felsefesi

Uygulama

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.

BİLİM FELSEFESİ
15-17. yüzyıl bilim insanlarından ilki Kopernik’tir. Ptolemy (yer merkezli evren) sistemini in-
celerken öğretinin yetersiz yanlarını geliştirmek için merkeze “Güneş”i koyan Kopernik, otoriteler
tarafından kınama ve alay etme tepkileriyle karşılaşır. Kopernik eserlerinde mistik bir ifadeyle
güneşi şöyle tasvir eder:

“Evrenin merkezine güneş taht kurmuştur. Bu görkemli tapınakta her şeyi bir anda
aydınlatan “Güneş” dediğimiz nur kütlesi için daha saygın bir konum düşünülebilir miy-
di? Güneşi evrenin lambası, bilge yöneticisi diye övenler olmuştu. Güneş gerçekten tah-
tına kurulmuş sultan gibi çevresinde dolaşan gezegenleri çocukları gibi yönetir.”

İnsanlığın mutlu ve aydınlık geleceğine yönelen aklı ve güvenilir bilgiyi yanlış bilgilerden, yer-
leşik tabulardan kurtarmak gerektiğini ifade eden F. Bacon, bu doğrultuda bilim insanına bilimsel
olma yönünde yeni bir amaç belirler.

“Bilim insanı ne ağını içinden çekerek ören örümcek gibi ne de çevresinden topla-
dığıyla yetinen karınca gibi davranmalıdır. Bilim insanı topladığını işleyen, düzenleyen
bal arısı gibi yapıcı bir etkinlik içinde olmalıdır.”

Galilei, hızla yayılan eserlerinin kilise tarafından onaylanmış resmî görüşe ters düştüğü gerek-
çesiyle engizisyon mahkemesine çıkarılır. Ağırlaştırılmış ceza karşısında düşüncelerini geri alması
ve pişmanlığını dile getirmesi şartıyla serbest bırakılacağı belirtilir.

“Ben Galileo Galilei; geçmişteki tüm aykırı ve yanlış düşüncelerimden huzurunuzda
kendimi lanetliyor, bir daha böyle saçmalıklara düşmeyeceğime, kutsal öğretiye aykırı
hiçbir fikir taşımayacağıma yemin ediyorum.”

İngiltere’de dünyaya gelen Newton, yazmak için üzerinde iki yıl çalıştığı “Prensipler” eserini
düzeysiz polemiklerden korumak için Latince kaleme almıştır. Eşsiz yapıtlarıyla etkisi dünyanın
her yerine yayılan Newton, evren karşısındaki merak ve heyecanını dile getirmekten kaçınmaz.

“Dünyaya nasıl göründüğümü bilmiyorum ama ben kendimi keşfedilmemiş gerçek-
lerle dolu bir okyanusun kıyısında oynayan, düzgün bir çakıl taşı ya da güzel bir deniz
kabuğuna sevinen bir çocuk gibi görüyorum.”

Cemal Yıldırım, Bilimin Öncüleri
Sorular
1. Metne göre Rönesans’ta felsefi ve bilimsel gelişmelere karşı gösterilen direncin
nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

2. Metinde verilen düşünürlerin sergilemiş olduğu duruş, bilimin gelişmesine fayda
sağlamış mıdır? Değerlendiriniz.
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

75