Page 5 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

OPTİK

Işık kaynağı
Dalga

Foton

Görsel 4.1: Işığın tanecik modeli Görsel 4.2 Işığın dalga modeli

20. yüzyılın başlarında fizik biliminde yapılan çalışmalarla tanecik
ve dalga teorisinin birbirinden ayrı düşünülemeyeceği, ışığın bazı olay-
larda tanecik bazı olaylarda da dalga şeklinde davrandığı ortaya kon-
du. Günümüzde ışığın Görsel 4.3’teki gibi hem tanecik (foton) hem de
dalga (elekt romanyetik) yapısında olduğu kabul edilir.
Tanecik ve dalga modellerinin hangi olayları açıklamakta daha
başarılı olduğu ilerleyen yıllar-
da öğrenilecektir. Aydınlanma,
ışığın yüzeylerden yansıması,
farklı ortamlara geçerken kırıl- Foton
ması, ışık demetlerinin birbiri Elektromanyetik dalga
içinden geçebilmesi gibi olay-
lar hem dalga hem de tanecik
teorisi ile rahatlıkla açıklanabil- NELER ÖĞRENDİK?
mektedir. Görsel 4.3: Işığın dalga ve tanecik modeli
Işık, doğal veya yapay kaynaklar tarafından üretilir. Kuanta veya İdil, Ela ve Dolunay ışık hak-
foton adı verilen çok küçük ve kütlesiz enerji paketlerinden oluşur. Fo- kında öğrendiklerini ifade etmek-
tonlar kaynaktan çıktığı andan itibaren çok büyük bir hızla ve doğrusal tedir.
bir yörünge izleyerek etrafa yayılır. Sahip olduğu elektromanyetik dal- İdil: Belirli bir dalga boyu ve fre-
ga yapısından dolayı boşlukta da yayılabilir. Işığın boşluktaki yayılma kansı vardır.
hızı 3.10 m/s’dir. Evrende bu hıza ulaşabilen hiçbir hareketli tanecik Ela: Kaynaktan her yöne doğru
8
veya dalga yoktur. Işığın hareketini göstermek için ışın modeli kullanılır. saçılan fotonlardan oluşur.
Işın modelinde kaynaktan itibaren çizilen her bir ışın her bir fotonun
veya elektromanyetik dalganın hareket doğrultusunu gösterir. Dolunay: Fotonlara elektroman-
Farklı kaynaklar tarafından oluşturulan ışığın rengi, parlaklığı ve yetik dalgalar eşlik eder.
aydınlatma miktarı gibi birçok özellik birbirinden farklıdır. Bu farklılık- Buna göre İdil, Ela ve Dolu-
lar çoğu kez gözle ayırt edilebilir. Görsel 4.4’teki gibi bir ampul ile nay ışığın hangi davranış mo-
yanmakta olan mumların yaydığı ışığın parlaklığı bu duruma güzel bir dellerini vurgu yapmıştır?
örnektir. Işık kaynaklarının farklı parlaklıkta algılanmasının nedeni ışık
şiddetlerinin farklı olmasıdır.

Görsel 4.4: Farklı ışık şiddetine sahip kaynaklar

191