Page 4 - Fen Lisesi Fizik 12 | 6. Ünite

6.

ÜNİTE 6.1. GÖRÜNTÜLEME TEKNOLOJİLERİ
6.1. GÖRÜNTÜLEME TEKNOLOJİLERİ

6.1.1. GÖRÜNTÜLEME CİHAZLARI

Fizik ve teknoloji birbiriyle yakından ilişkilidir. Günlük
hayatta kullanılan teknolojilerin temelinde fizik bili-
minin yasa ve teorileri yer almaktadır. Fizikte yapılan
keşifler yeni teknolojilerin üretilmesini sağlamakta-
dır. Başta tıp, eğitim, mühendislik alanlarında olmak
üzere gelişen teknolojiler hayatı kolaylaştırmaktadır.
Örneğin tıp alanında biyomedikal mühendislerin ta-
sarladıkları birçok teknolojik ürün sayesinde teşhis ve
tedavi olanakları artmıştır. Fizik yasaları temel alına-
rak oluşturulan ve insanoğlunun tanılama yeteneğini
artıran bu teknolojilere görüntüleme cihazları denir.

Görsel 6.1.1: X-ışını tüpü
Röntgen

Wilhelm Conrad Röntgen, 1890 yılında başlayan
çalışmaları sonucunda 1895’te X-ışınlarını keşfetmiş-
tir. Wilhelm Conrad, Crookes tüpü adı verilen içi boş
bir cam tüpün içine yerleştirilen iki elektrottan (anot
ve katot) oluşan bir deney düzeneği ile çalışmıştır. Bu
284 çalışması sırasında katottan kopan elektronlar anoda
gelmeden cama çarparak ışımalar yapmıştır. Bu ışına
bilinemeyen anlamında X-ışını adını vermiştir. İlk Nobel
Fizik Ödülü, X-ışını keşfinden dolayı Wilhelm Conrad
Röntgen’e verilmiştir. X-ışını tüpünün (Görsel 6.1.1)
katodundan gönderilen yüksek enerjili elektronlar,
anoda ulaştığında metale çarparak ivmeli hareket yap-
tıklarından elektromanyetik dalga hâlinde ışıma yapar
ve X-ışınlarını oluşturur. X-ışınları kısa dalga boyuna ve
yüksek enerjiye sahip yüksüz ışınlardır. Tüm elektro- Görsel 6.1.2: Röntgen cihazı
manyetik dalgalar gibi X-ışınları da elektrik ve manye-
tik alandan etkilenmez. Röntgen cihazı (Görsel 6.1.2)
tıpta kullanılan en eski görüntüleme cihazlarından bi-
ridir. Vücudun tamamına veya bir bölümüne röntgen
cihazından gönderilen X-ışınları; bu bölgenin kalınlığı-
na, içerdiği maddenin yoğunluğuna ve atomik yapısına
göre etkileştiği maddede kırınıma uğrayarak röntgen
filmine ulaşır.

Tıp alanında kullanılan X-ışınları yüksek enerji taşıdık-
larından canlı hücrelere zarar verebilir. Hastanelerde
röntgen çekimi yapılan alanların çevrelerine X-ışınla-
rının zararlarını belirten uyarı levhaları (Görsel 6.1.3)
konularak zararlı etkilere karşı insanlar uyarılmaktadır.
Görsel 6.1.3: Hastanelerde kullanılan radyasyon uyarı
levhası