Page 30 - Fizik 10 | 4. Ünite

4. ÜNİTE: OPTİK

Meraklısına Bilgi  Örnek
Meraklısına Bilgi
Fransa’dak� araştırmacılar, Asal eksenler� çakışık X ve Y aynalarının odak uzaklıkları sırasıyla
P�rene (P�rene) Dağları’nın P�c f ve f d�r.
du M�d� (P�k dü M�d�) Tepes�’ne X Y
yerleşt�rd�kler� aynalar yardımı X Y
�le Güneş ışınlarını b�r nokta- I
dan geçecek şek�lde toplayarak
dem�r� er�tecek kadar yüksek
sıcaklık elde etm�şlerd�r. T T
X A Y

Araştırınız f f
Araştırınız
X Y
Günlük hayatta kullanılan
ve çukur ayna g�b� davranan Asal eksene paralel olarak X aynasına gönder�len b�r Ι ışını şek�l-
c�s�mler� gözlemley�n�z. Çukur de ver�len yolu �zled�ğ�ne göre aynaların odak uzaklıkları oranı
aynaların kullanıldığı yerler� f X TA = TA h
araştırınız. Araştırma sonucunu f Y kaçtır? ^ X Y
arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Çözüm

Noktalar arası uzaklık d olarak kabul ed�l�rse X aynasına asal eksene
paralel olarak gelen Ι ışını odaktan geçecek şek�lde yansıyacaktır. Bu

Meraklısına Bilgi
Meraklısına Bilgi nedenle A noktası X aynasının odak noktasıdır. Bu durumda f = d olur.
X
Astronomlar, uzak yıldızlardan Y aynasına gelen ışın kend� üzer�nden ger� döndüğüne göre Y aynası-
gelen zayıf ışığı toplayab�lmek nın merkez noktasından gelm�şt�r. Bu nedenle A noktası Y aynasının
�ç�n teleskoplarda eğr�l�k yarı merkez�d�r. Bu durumda 2f = d �se f = d olur.
Y
Y
çapları büyük olan aynalar kul- 2
lanır. Bu sayede gözle görülme- f X = d = 2 bulunur.
yen yıldızların görüntüler� b�le f Y d
2
elde ed�leb�l�r.
Tümsek aynaya Şek�l 4.25’tek� g�b� gelen ışının yansımasında ışının
aynaya düştüğü nokta �le merkez noktasını b�rleşt�ren doğru ç�z�lerek
yüzey normal� bel�rlen�r. Gelen ışının normal �le yaptığı gelme açısı (α),
yansıyan ışının normal �le yaptığı yansıma açısına (θ) eş�t (α = θ) olacak
şek�lde yansıma gerçekleş�r.

Yansıyan ışın
Normal
θ Gelen
α
ışın

Asal
M F T eksen

Şek�l 4.25: Tümsek aynada ışının yansıması
Tümsek aynaya gönder�len özel ışınların yansımalarını gözlemlemek
�ç�n “Tümsek aynada özel ışınlar” deney�n� yapınız.

212 10. SINIF FİZİK