Page 43 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

25. ALIŞTIRMA

Paralel levhalardan oluşan bir düzlem sığaç yapılmıştır.

Bu sığaçta depolanacak yük miktarını arttırmak için yapılabilecek yapısal değişiklikler nelerdir?

ÇÖZÜM

E) SIĞAÇ (KONDANSATÖR)

Görsel 2.3: Devrelerde kullanılan sığaç örnekleri Şekil 2.31: Sığacın devredeki gösterimi

Yük, dolayısıyla elektriksel potansiyel enerjiyi depolamak için kullanılan düzeneklere sığaç (kondansatör) de-
nir. Sığaçlar yapısına göre paralel plakalı (düzlem) sığaç, küresel sığaç, silindirik sığaç gibi farklı isimler almak-
tadır. Sığaçlar elektrik devrelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır (Görsel 2.3). Sığaçların elektrik devrelerinde
gösterimi Şekil 2.31’deki gibidir.

Özdeş iki paralel levhanın arasına yalıtkan bir malzeme yerleştirilerek düzlem sığaç elde edilir. Üretece bağlı
levhalar eşit büyüklükte ve zıt elektrik yüküyle yüklenir. Levhaların potansiyel farkı üretecin potansiyel farkına
eşitlendiğinde sığaç yüklenmiş olur ve üreteçten gelen akım kesilir. Sığaç yüklendikten sonra üreteç bağlantısı
kesilse de levhalardaki yük korunur.

Yüklü bir sığaçta levhalardan biri +q kadar yüklenirse diğeri –q kadar yüklenir. Bu durumda levhalardaki top-
lam yük sıfırdır. Ancak sığacın yükü, levhalardan birinin yük büyüklüğü olarak tanımlanmaktadır. Bir sığacın
levhalarının yükü +q ve –q ise sığacın yükü q olur. Bu levhalardaki yükler
sayesinde sığaçta enerji depolanmış olur. Enerji, sığacın levhaları arasında 2
oluşan elektrik alanda depolanır.
Şekil 2.32’deki gibi bir sığaç üretece bağlanarak yüklendikten sonra 1 +q -q
numaralı anahtar açılarak bağlı olduğu üreteçten ayrılırsa depo edilmiş
yükler üzerinde kalır. Yüklü sığaç lamba gibi bir devre elamanına bağla- C
nıp 2 numaralı anahtar kapatıldığında oluşan devrede (-) yüklü levhadaki 1
yükler (+) yüklü levhaya doğru hareket eder ve devrede bir elektrik akımı
oluşur. Bu durumda devredeki lamba yanar. Yük geçişi tamamlandığın- V
da lamba söner. Yani sığaçta depolanan enerji ile lambanın bir süreliğine
yanması sağlanır. Şekil 2.32: Sığacın devrede kullanımı

299
299