Page 44 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Sığaç, çok hızlı bir şekilde yük depo eder ve bağlandığı devreye ani yük
akışı sağlar. Örneğin fotoğraf makinelerindeki flaş ışığı sığaçla sağlan-
maktadır. Sığaçta depolanan enerji, makinenin düğmesine basıldığın-
da özel ışık lambasına gönderilir ve fotoğraf çekilen ortam kısa bir süre
kuvvetlice aydınlatılır (Görsel 2.4). Hoparlörün yapısında da sığaç bu-
lunur. Devre elektriği kesilse bile hoparlördeki sığaç devreye bir süre
daha yük akışı sağlar. Bu nedenle elektrik kesildiğinde hoparlörden bir
süre daha ses duyulur. Bazı bilgisayar klavyelerinde her bir tuş altında,
levhaları arasında yumuşak yalıtkan kullanılan sığaçlar bulunur. Radyo
alıcılarının frekans ayarlarında da sığaçlar kullanılmaktadır. Benzer şe-
Görsel 2.4: Flaş patlaması
kilde elektronik devrelerin çoğunda sığaçlar kullanılır.

Bir elektronik devre kaldırabileceğinden fazla potansiyel farkı altında kalırsa devre elemanları zarar görebilir.
Evlerdeki elektrikli cihazların uçlarındaki potansiyel farkında olabilecek değişiklikler cihazların bozulmasına
neden olabilir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için devrelerin hazırlanması sırasında sığaçlardan yararlanılarak
devrenin korunması sağlanabilir.

Sığaçların kullanıldığı önemli aletlerden birisi de elektroşok cihazlarıdır. Elektroşok cihazı tam olarak yüklen-
diğinde sığacının levhaları arasında oluşan elektrik alanda 360 J enerji depolanır. Bu enerji gücü 60 W olan bir
lambanın yaklaşık 3 000 katına eş değerdir. Bu enerji 2 ms süre ile hastanın vücuduna verilerek kalpteki kasılma
durdurulur ve kalbin atması sağlanır.

ARAŞTIRMA KONUSU
?
Sığaçların teknolojideki kullanım alanlarını araştırınız. Araştırma sonuçlarınızı sınıf ortamında arkadaşları-
nıza sunum yaparak paylaşınız.

22. ÖRNEK

Bir sığaç, potansiyel farkı V olan üreteçle yüklendikten sonra bağlantısı kesilip levhalar birbirinden bir
miktar uzaklaştırılmıştır.
Buna göre
a) Sığacın yük depolama kapasitesindeki değişimi açıklayınız.
b) Sığaçta depolanan enerjinin bu durumdan nasıl etkileneceğini açıklayınız.
c) Birbirinden uzaklaştırılan levhalar tekrar potansiyel farkı V olan üretece bağlanırsa sığaçta bi-
riken yük miktarının ilk duruma göre değişimini açıklayınız.

ÇÖZÜM

A
a) C = 0 f d bağıntısına göre d arttığı için sığacın sığası azalır. Bu durumda sığacın yük depolama
kapasitesi de azalır.
b) Yüklü levhalar birbirinden uzaklaştırılırken elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılır. Yapılan bu iş sığaç-

ta depolanan enerjiyi arttırır.
c) Levhalar birbirinden uzaklaştırıldığında sığacın sığası azaldığı için potansiyel farkı V olan üretece
bağlandığında levhalarda birikecek yük miktarı da azalır.

300