Page 23 - Fizik 12 | 6.Ünite

3. BÖLÜM: SÜPER İLETKENLER

Süper �letkenl�k �ç�n öneml� b�r d�ğer parametre de kr�t�k manyet�k alan-
dır. Bu kr�t�k manyet�k alan kr�t�k sıcaklık �le uyum �ç�nded�r. Süper �let-
ken malzemeler, kr�t�k manyet�k alan durumuna göre I. t�p ve II. t�p
süper �letkenler olmak üzere �k�ye ayrılır. I. t�p süper �letkenler, sadece
bel�rl� b�r kr�t�k manyet�k alan değer�n�n altında, II. t�p süper �letkenler,
alt ve üst kr�t�k alanlar olmak üzere �k� kr�t�k manyet�k alan değer�nde
süper �letkenl�k davranışı göster�r.
Süper �letkenl�ğ�n �k� temel özell�ğ� vardır:

1. Elektr�k akımına karşı oluşan d�renc�n kr�t�k b�r sıcaklık değer�nde
tamamen ortadan kalkması ve elektronların d�rençle karşılaşma-
ması

2. Süper �letken�n �ç�ne manyet�k alanın nüfuz edememes�

6.3.2. Süper İletkenliğin Teknolojideki Kullanım
Alanları

Süper �letken maddeler�n temel özell�kler�, onların teknoloj�k açıdan ön
plana çıkmalarını sağlar.
Süper �letkenler, elektr�k akımına karşı sıfır d�renç göstermes� ve
kayıpsız olarak elektr�k akımını �letmes�yle b�rl�kte elektr�k akımının
taşınmasında, depolanmasında, güçlü mıknatısların yapılmasında ve
elektr�kle çalışan hassas c�hazların yapımında öneml� b�r yer tutmak-
tadır. Neredeyse ışık hızına yakın s�nyal taşıma kapas�tes�ne sah�p
olması �se haberleşmede, savunma sanay�nde ve m�krodalga teknolo-
j�s�nde önem arz ederken elektron�k devrelerde ve c�hazlarda ısınma
problem�n� de ortadan kaldırmaktadır.

Süper �letken malzemeler�n manyet�k özell�kler� de elektr�ksel özell�k-
ler� g�b� teknoloj�de öneml� b�r yere sah�pt�r. Süper �letkenler�n man-
yet�k alanları dışarılamaları sonucunda manyet�k b�r �tme kuvvet�n�n
oluşması hızlı trenler�n (MAGLEV-Manyet�k Lev�tasyon Tren�) temel�n�
oluşturmaktadır (Görsel 6.24). Görsel 6.24: MAGLEV tren�

MAGLEV trenler� özel b�r ray üzer�nde (manyet�k yastık) tren�n her �k�
ucunda bulunan süper soğutmalı süper �letken mıknatıslar sayes�nde
yükselt�l�r. Tren hareket ett�ğ�nde raydak� �letkenlere ver�len elektr�k
akımı b�r �tme gücü oluşturur ve tren hızlanır. Tren 100 km/h hızı aştı-
ğında tekerlekler� �çe katlanır ve havalanmaya başlar. Sürtünmeler�n
en aza düşürüldüğü ortamda tren çok yüksek hızlara ulaşab�l�r. Tren
durdurulmak �stend�ğ�nde �se akımın yönü ters çevr�l�r ve zıt yönde b�r
�tme gücü �le durdurulur.

Süper �letkenler sayes�nde yüksek manyet�k akım yoğunluğunun
elde ed�leb�lmes� manyet�k rezonans (MR) görüntüleme c�hazlarının
(Görsel 6.25) gel�şt�r�lmes�nde etk�l� olmuştur.

Görsel 6.25: MR C�hazı

12. SINIF FİZİK 255