Page 13 - Fizik 9 | 5.Ünite

Isı alışverişi yapan sistemlerde ısı alan ve ısı veren maddelerin
sıcaklığında meydana gelen değişim; maddeye verilen ısı miktarına,
maddenin kütlesine ve cinsine bağlıdır. Maddenin cinsine bağlılık öz
ısı kavramı ile açıklanmaktadır.

5.1.4 ÖZ ISI (ÖZGÜL ISI) VE ISI SIĞASI

o
Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 C değiştirmek için mad-
deye verilmesi ya da maddeden alınması gereken ısı miktarına öz
o
ısı adı verilir. Öz ısı c sembolü ile gösterilir. Birimi cal/g C ya da
o
J/kg C şeklindedir. Öz ısı, maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Mad-
de miktarına bağlı değildir.
o o
Suyun öz ısısı 1 cal/g Cʼdir ve 1 gram suyun sıcaklığını 1 C artır-
mak için suya 1 cal ısı verilmesi gerektiğini ifade eder. Alüminyumun
o o
öz ısısı ise 0,21 cal/g Cʼdir ve 1 gram alüminyumun sıcaklığının 1 C
artırılması için alüminyuma 0,21 cal ısı verilmelidir. Bu iki örnekten
eşit miktardaki iki maddeden öz ısısı düşük olanın sıcaklığını de-
ğiştirmek, öz ısısı büyük olanın sıcaklığını değiştirmekten daha az
enerji gerektirir çıkarımı yapılabilir. Tablo 5.1.1ʼde bazı maddelerin
o
20 C'deki öz ısı değerleri verilmiştir.

Tablo 5.1.1: Bazı maddelerin öz ısı değerleri

Öz Isı, Öz Isı,
Madde o o
cal/g C J/kg C
Gümüş 0,06 251
Bakır 0,09 377
Demir 0,11 461
Çelik 0,12 502
Pirinç 0,22 921
Tahta 0,42 1760
Buz 0,50 2093
Buhar 0,50 2093
Su 1,00 4187

Öz ısı, ısı alan ya da veren bir maddenin sıcaklığının ne
kadar hızlı değiştiğinin bir göstergesidir. Öz ısısı yüksek
olan maddelerin sıcaklık değişimi yavaş, düşük olanlarınki
daha hızlı gerçekleşir.

o
Suyun öz ısısı 4,187 kJ/kg C'dir. İçerisinde %20 oranında su bu-
o
lunduran kumun öz ısısı ise yaklaşık 1,5 kJ/kg C'dir. Kumun ve do-
layısıyla karaların öz ısısı suyun dolayısıyla denizlerin öz ısısından
daha küçüktür. Bu nedenle denizler karalardan daha geç ısınır ve
daha geç soğur.

ISI VE SICAKLIK 221