Page 7 - Fizik 9 | 5.Ünite

Ölçümün hassasiyeti;
• kılcal borulardan genleşme kat sayısı az
ve kesit alanı küçük olan boruya,
• renklendirilmiş sıvılardan genleşme kat
sayısı çok olan sıvıya,
• sıvı haznesinin büyüklüğüne,
• sıcaklık aralığının ölçeklendirilme miktarı-
na bağlıdır.
Maddenin atom ve moleküllerinin kine-
tik enerjisinin sıfır olarak öngörüldüğü, yani
maddenin atom ve moleküllerinin bütün hare-
ketlerinin durduğu varsayılan teorik sıcaklık
değerine mutlak sıcaklık adı verilmektedir.
Mutlak sıcaklık, Kelvin ölçeğinde 0 K ya da Görsel 5.1.3: Hasta termometresi
o
Celcius ölçeğinde -273,16 Cʼye karşılık gel-
mektedir. Bu sıcaklıktaki bir maddenin atom
ve moleküllerinin bütün hareketinin durduğu
öngörülmektedir. Maddenin sıcaklığını bu
sıcaklık değerinin altına düşürmek mümkün
değildir. Sıcaklığı mutlak sıcaklıktan yüksek
maddelerin atom ve molekülleri ise hareket
hâlindedir. Hareket hâlindeki bu tanecikler
birbirleri ile çarpışır ve birbirlerine enerji akta-
rır. Orta düzeydeki sıcaklıkları ölçmekte kul-
lanılan termometreler kullanıldığı yere göre
hasta, duvar ya da laboratuvar termometresi
olarak adlandırılmaktadır. Temas hâlindeki iki
sistem arasındaki enerji aktarımı, sistemlerin
sıcaklıkları eşit oluncaya kadar devam eder.
Örneğin ateşi ölçülmek istenen bir hastaya
Görsel 5.1.4: Duvar termometresi
termometre temas ettirildiğinde hastadan
termometrenin haznesine ısı geçişi olur. Bu
ısı, hazneden renklendirilmiş sıvıya aktarılır
ve ısı alan sıvı genleşir. Bu genleşme ısı akı-
şı devam ettiği sürece devam eder. Sıvı ile
termometre termal dengeye geldiği anda ısı
akışı durur ve artık termometre içindeki sıvı
genleşmez. Sıvı yüksekliğinin sabit kaldığı
ölçek değeri, hastanın vücut sıcaklığını verir.
Sıcaklık ölçüm aralığı hasta termo-
metrelerinde (Görsel 5.1.3) 33 o C ile
o
42 C, duvar termometrelerinde (Görsel 5.1.4)
o
o
-30 C ile 50 C ve laboratuvar termometrele-
o
o
rinde (Görsel 5.1.5) -10 C ile 110 C arasında
değişmektedir.
Görsel 5.1.5: Laboratuvar
termometresi

ISI VE SICAKLIK 215