Page 31 - Fizik 9 | 6.Ünite

Sabit tutulan noktasal +q yüküne Şekil 6.1.27’deki gibi +q test
0
yükü yaklaştırıldığında Coulomb kuvvetinin etkisiyle +q yükü, +q
0 F
yükünden uzaklaşır. +q yükü olmadan varlığı gözlemlenemeyen bu +q +q 0
0
etkinin nedeni, +q yükünün elektrik alanıdır.
Sabit tutulan noktasal -q yüküne +q test yükü yaklaştırıldığında,
0 Şekil 6.1.27: +q yükünün
yani test yükü -q yükünün elektrik alanı içerisine sokulduğunda ise elektrik alanına konulan +q
0
+q yükü, -q yüküne doğru hareket eder (Şekil 6.1.28). yükü
0
F

-q +q 0

Şekil 6.1.28: -q yükünün elektrik alanına konulan +q yükü
0
Elektrik alan, birim elektrik yüküne etkiyen elektriksel kuvvet
olarak tanımlanmaktadır. Vektörel bir nicelik olan elektrik alan E ile
gösterilir ve yönü elektriksel kuvvet yönündedir. SI birim sisteminde
birimi N/C’dur. Noktasal yükler için elektrik alanın matematiksel mo-
deli
F
E =
q o
şeklindedir. Böylece elektrik alan biliniyorsa bu elektrik alan bölgesi
içindeki bir yüke etki eden Coulomb kuvveti hesaplanabilir.
Verilen linklerdeki simülas-
yonları izleyerek elektrik alan
K kavramı ile elektriksel kuvvet
+q arasındaki ilişkiyi inceleyiniz.
d

Şekil 6.1.29: q yükünden d kadar uzaklıktaki K noktası

Noktasal +q yükünün K noktasındaki elektrik alanı bulunurken
(Şekil 6.1.29), K noktasında birim yük bulunduğu düşünülür. Buna
göre birim yüke etki eden elektriksel kuvvetin büyüklüğü
q.q o
F = k 2
d
şeklindedir. +q yükünün K noktasındaki elektrik alan şiddeti ise
q.q
k 2 0
F d q
E = & E = & E = k 2
q q d
0 0
olur. Eşitlikten görüleceği üzere elektrik alanın şiddeti yükün büyük-
lüğü ile doğru, uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. K noktasındaki
elektrik alanın yönü Şekil 6.1.30’da gösterilmiştir.

K E
+q
d

Şekil 6.1.30: +q yükünün K noktasındaki elektrik alanının yönü

ELEKTROSTATİK 293