Page 30 - Fizik 9 | 6.Ünite

örnek soru çözüm

+2q -4q a) Bir +q yükü 1. bölgeye yerleştirilirse; K yükü
1. bölge 2. bölge 3. bölge itme, L yükü ise çekme kuvveti uygular.K yükü
+q yüküne L’den daha yakındır. Ancak K’nin
K L yükü L’nin yükünden daha küçüktür. Bu se-
beple K’nin +q yüküne uygulayacağı kuvvetin
Aynı doğru üzerine yerleştirilmiş K ve L nok- büyüklüğü, L’nin +q yüküne uygulayacağı kuv-
tasal yüklerin yük değerleri sırasıyla +2q ve vetin büyüklüğüne eşit olabilir. Bu sebeple +q
-4q’dur. Buna göre, yükü 1. bölgede dengede kalabilir. 2. bölgede
+q yükü L tarafından çekilirken, K yükü tarafın-
a) Bir +q yükü hangi bölgeye yerleştirilirse dan da yine L’ye doğru itilir. Sonuçta +q yükü
dengede kalabilir? Neden? bu bölgede dengede kalamaz. 3. bölgede yük
değeri K’den büyük olan L +q yüküne daha
b) Bir -q yükü hangi bölgeye yerleştirilirse yakındır. L’nin +q yüküne uygulayacağı çekme
dengede kalabilir? Neden? kuvveti, K’nin uygulayacağı itme kuvvetinden

daha büyük olur. Bu nedenle +q yükü bu böl-
gede dengede kalamaz.

b) Bir -q yükü 1. bölgeye yerleştirilirse; L yükü
itme, K yükü ise çekme kuvveti uygular. K yükü
-q yüküne L’den daha yakındır. Ancak K’nin
yükü L’nin yükünden daha küçüktür. Bu se-
beple K’nin -q yüküne uygulayacağı kuvvetin
büyüklüğü, L’nin -q yüküne uygulayacağı kuv-
vetin büyüklüğüne eşit olabilir. Bu sebeple -q
yükü 1. bölgede dengede kalabilir. 2. bölgede
-q yükü K tarafından çekilirken, L yükü tarafın-
dan da yine K’ye doğru itilir. Sonuçta -q yükü
bu bölgede dengede kalamaz. 3. bölgede
hem yük değeri büyük olan L -q yüküne daha
yakındır. L’nin -q yüküne uygulayacağı itme
kuvveti, K’nin uygulayacağı çekme kuvvetin-
den daha büyük olur. Bu sebeple -q yükü bu
bölgede dengede kalamaz.

6.1.7 ELEKTRİK ALAN
Açık denizlerde rüzgârlı bir bölgenin olup olmadığını anlamanın
en basit yolu, o bölgeden geçen yelkenli gemileri izlemektir. Denizde
yelkenleri şişmiş bir gemi, o bölgede hava akımının varlığını gös-
terir. Geminin hızı, rüzgârın şiddeti hakkında bilgi verirken hareket
yönü, rüzgârın estiği yöndedir. Dünya’nın çekim kuvvetinin varlığını
anlamanın en pratik yolu ise zıplamak ya da bir cismi yukarı doğru
fırlatmaktır. Dünya, çekim alanının içerisindeki cisimleri kendisine
doğru çeker. Zıplayan kişi de yukarı fırlatılan cisim de Dünya yüze-
yine geri döner.
Elektrik yüklerinin çevresinde de yukarıda anlatılan rüzgârlı böl-
geye ya da Dünya’nın çekim alanına benzer bir etki alanı vardır. Bu
alanın varlığını göstermek için bir yüke, bir test yükünü yaklaştırmak
yeterlidir.

292 ELEKTROSTATİK