Page 25 - Fizik 9 | 6.Ünite

Görsel 6.1.5: Normal priz Görsel 6.1.6: Topraklı priz

Günlük hayatta topraklama, bir elektrik devresine toprak hattı Şekil 6.1.21: Ev girişindeki elekt-
bağlama işlemidir. Amaç herhangi bir elektrik kaçağı durumunda rik kabloları
elektrikli cihazı kullanan kişinin can güvenliğini sağlamak ve ciha-
zın bozulmasını önlemektir. Çünkü elektrik kaçağı durumunda akım,
direnci daha düşük olan toprak hattını seçer ve akım, cihaz ya da
kişiye zarar vermeden toprağa geçer.
Elektrostatikte ise yüklü bir cismi ya da sistemi toprağa bağlaya-
rak nötr yapma olayına topraklama adı verilir. Toprak tüm sistemle-
re göre sonsuz büyüklükte kabul edilecek yük kapasitesine sahiptir.
e
Bu nedenle yüklü bütün cisimleri nötrleyecek yapıdadır.
Pozitif yüklü iletken cisim toprağa bağlandığında topraktan cisme
elektron geçişi olur (Şekil 6.1.22 a). Bu geçiş cisim nötr hâle gelince-
ye kadar devam eder.
Negatif yüklü iletken cisim, toprağa bağlandığında ise negatif Şekil 6.1.22 (a): Pozitif yüklü küre-
yükler toprağa geçer (Şekil 6.1.22 b) ve cisim nötr hâle gelir. nin topraklanması
Elektrostatik olaylarda yapılan işlemlerin sıralaması çok önemli-
dir. Örneğin nötr iletken küreye pozitif yüklü çubuk yaklaştırıldığında
küre Şekil 6.1.23’teki gibi elektriklenecektir. Çubuk uzaklaştırılma-
e
dan küreye toprak bağlantısı yapılırsa bağlantının yapıldığı bölge
nötr hâle gelir. Çubuk ortamdan uzaklaştırılmadığı sürece negatif
yükler çubuk tarafından tutulur. Toprak bağlantısı kesildiğinde ilet-
ken kürenin bir tarafı negatif yüklü, diğer tarafı nötr olur. Çubuk or-
tamdan uzaklaştırıldığında yükler iletken yüzeyine dağılır ve cisim
Şekil 6.1.22 (b): Negatif yüklü küre-
negatif elektrik yükü ile yüklenir. nin topraklanması

Elektronların
akış yönü

Şekil 6.1.23: Cisimlerin topraklama yolu ile elektriklenmesi

ELEKTROSTATİK 287