Page 24 - Fizik 9 | 6.Ünite

Michael Faraday (Görsel 6.1.3) iletkenlerde bulunan fazla yük-
lerin, iletkenin dış yüzeyinde toplandığını keşfetmiştir. Keşfinin uy-
gulaması olarak 1836 yılında Görsel 6.1.4’tekine benzer, Faraday
kafesi olarak adlandırılan yapıyı bilim dünyasına kazandırmıştır.
Elektrostatik kalkan olarak da adlandırılan Faraday kafesi metal tel-
lerle ağ şeklinde örülmüş bir yapıdır. Yıldırım gibi elektrik boşalma-
larında elektrik akımı iletken üzerinde kalır, elektrik yükleri kafesin
içine girmez. Kafesin içi, yüksek elektrik boşalmasından korunmuş
olur. Yıldırım düşmesi sırasında açık alanda bulunuluyorsa en gü-
venli yerin arabanın içi olmasının nedeni de budur.
Görsel 6.1.3:
Uçakların metal gövdesi de Faraday kafesi görevini görür. Uçağa
Michael Faraday
(Maykıl Faraday) şimşek ya da yıldırım çarpması durumunda uçağın içindeki cihazlar
1791-1867 ve insanlar yüksek gerilimden etkilenmez. Yüksek gerilim hatlarında
(Temsili)
çalışan insanların kıyafetlerinde metal örgüler kullanılır. Bu kıyafet-
ler insanları elektrik çarpmalarından korur. Faraday kafesinde en iyi
koruma, metal ağın topraklanması ile gerçekleşir.
Elektrik yüklerinin etkisini bloke etmek amacıyla tasarlanan Fa-
raday kafesi, elektromanyetik dalgaları engellemek için de kullanıl-
maktadır. Bu tür korumaya RF (radyo frekans) koruma adı verilmek-
tedir. Sağlık alanında görüntüleme amaçlı kullanılan MR (manyetik
rezonans) cihazlarının bulunduğu odalarda RF koruma vardır. Bu
şekilde dışarıdan gelecek sinyallere kapalı olan odalarda daha sağ-
lıklı görüntüleme yapılmaktadır.

Görsel 6.1.4: Faraday kafesi örneği

6.1.5 TOPRAKLAMA
Elektrik dağıtım şebekelerinden bina girişlerine dört kablo gelir.
Bu kablolardan üç tanesi faz olarak adlandırılır ve elektrik akımını
taşır. Dördüncü kablo ise nötrdür. İnşaat sırasında büyük bir bakır
levha ya da çubuğa kablo bağlanarak toprağa gömülür. Toprak hat-
tını oluşturan bu kablo da şebekeden gelen kabloların binaya girdi-
ği noktaya bağlanır (Şekil 6.1.21). Bu noktadan itibaren her daire
girişine biri faz, biri nötr ve biri de toprak hattı olmak üzere üç hat
çekilir. Prizlerdeki deliklerden birine faz, birine nötr kablo bağlanır
(Görsel 6.1.5). Prizde Görsel 6.1.6’daki gibi metal çıkıntılar varsa bu
metal parçalar da toprak hattına bağlanır.

286 ELEKTROSTATİK