Page 14 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10 5
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : HÜCRE BÖLÜNMELERİ > 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme, 10.1.2. Mayoz ve Eşeyli Üreme
Kavram : Üreme
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı NESİL NASIL DEVAM EDER? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Üreme kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metin, görsel ve tablodan yararlanarak soruları cevaplayınız.

Kelaynakların Korunmasında Olumlu Gelişmeler Yaşanıyor
Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından 2018 yılında açıklanan Kırmızı Liste’ye göre nesli tüken-
me tehlikesiyle karşı karşıya olan kelaynaklar, artık “Tehlike Altında” kategorisinde. Daha önce Kırmızı
Liste statüsünde “Yok Olmak Üzere” kategorisinde yer alan kelaynaklar ile ilgili bu önemli değişimin se-
bebi son yirmi yıldır başarıyla yürütülen koruma çalışmalarıdır.
Kelaynaklar ülkemizde Urfa, Birecik civarında yaşayan yaygın bir
göçmen kuş türüyken tarım ilaçları, bilinçsiz avlanma ve doğal yaşam
alanı kaybı nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
1977 yılında Birecik’te Fırat Nehri kıyısına kurulan Kelaynak Üretme
İstasyonunda kelaynaklar, göç öncesinde kafeslere alınarak korun-
maktadır. Üreme zamanları olan şubat ve mart aylarında ise tekrar
doğaya salınmaktadır. Korumaya alınan yarı yabani kelaynaklar,
2001 yılında 42 bireyken 2018 yılında 250 bireye kadar yükselmiştir.
Günümüzde önemle korunan kelaynakların eskisi gibi insanların ko-
rumasına ihtiyaç duymadan üremeleri ve kendi nüfuslarını artırma-
ları hedeflenmektedir. Görsel 1: Kelaynak (Geronticus eremita)

Tablo 1: Üreme Çeşitleri

Üreme: Bir canlı türünün neslini devam ettirmesini sağlayan ana faktördür ve tüm canlı türlerinde gözlenir.

Eşeyli Üreme Eşeysiz Üreme

İki ata birey vardır. Tek bir ata birey vardır.
Özelleşmiş eşey (üreme) hücreleri (GAMET) bulunur. Özelleşmiş eşey hücreleri bulunmaz.

Temeli mayoz bölünmedir. Temeli mitoz bölünmedir.
Döllenme olayı görülür. Döllenme: Yumurta ve sperm çekir-
deklerinin kaynaşmasıdır. Döllenme olayı görülmez.
Yumurta + Sperm Zigot Embriyo Birey
(n) (n) (2n) (2n) (2n)
Zigot oluşur. Mitoz bölünme, gelişme ve farklılaşmalar so- Zigot oluşmaz. Bölünme ile yeni birey oluşur.
nucu önce embriyo, ardından yavru birey meydana gelir.
Kalıtsal çeşitlilik görülmez. Yalnızca mutasyonlar
Kalıtsal çeşitlilik söz konusudur. Yavrular, ata bireylerden vasıtasıyla kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkar. Yavrular,
farklı kalıtsal özelliklere sahip olabilir.
ata bireyle aynı kalıtsal özelliklere sahiptir.
Yavruların değişen ortam koşullarına uyum yeteneği daha Yavruların değişen ortam koşullarına uyum yetene-
fazladır. ği daha azdır.
Bakterilerde, arkelerde, çeşitli mantar türlerinde,
Hayvan türlerinde, çeşitli bitki türlerinde, bazı protista alemi
çeşitli bitki türlerinde, çeşitli hayvan türlerinde, bazı
üyelerinde görülür.
protista alemi üyelerinde görülür.

11