Page 10 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10 3
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : HÜCRE BÖLÜNMELERİ > 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Kavram : Hücre Döngüsü
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ NASIL OLUR? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Hücre döngüsünün kontrolünü açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen deneylere ait metin ve şekillerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

1. Deney: Memeli hücrelerinde hücre döngüsünün farklı aşamalarında iki hücre, ortak sitoplazmaya
sahip iki çekirdekli bir hücre olarak kaynaştırılmıştır. Kaynaştırılan iki hücreden birisi G , diğeri S fazında
1
iken G evresindeki hücrenin S fazına geçtiği gözlenmiştir (Görsel 1a). Buna S fazındaki hücrenin sitop-
1
lamasında bulunan kimyasal moleküllerin sebep olduğu belirtilmiştir.
2. Deney: M evresindeki bir hücre ile G evresindeki bir hücre kaynaştırılmış, G evresindeki hücreye ait
1 1
çekirdeğin kromatinini yoğunlaştırarak M evresine geçtiği gözlenmiştir (Görsel 1b).
Yapılan deneyler, hücre döngüsündeki bu ardışık olayların ayrı bir hücre döngüsü kontrol sistemi tara-
fından yönetildiklerini göstermiştir.

Deney 1 Deney 2 Hücre döngüsündeki kontrol noktaları, “Dur- Devam
et!” sinyallerinin döngüyü düzenlediği kritik noktalar-
dır.
G kontrol noktasında metabolik olaylarda bir anor-
1
mallik yoksa, hücre yeterli büyüklüğe ulaşmışsa ve
S G 1 M G 1 DNA hasarı da bulunmuyorsa “Devam et!” sinyali ve-
rilir. “Devam et!” sinyali verilmezse hücre G evresin-
1
de durur. S evresine geçemez, G evresi olan durgun
Sonuç Sonuç döneme geçer. 0
G noktasında DNA hasarı ve hücrenin büyüklüğü
2
kontrol edilir.
M kontrol noktasında ise kromozomların kinetokor-
S S M M larından iğ ipliklerine bağlanıp bağlanmadığı kontrol
Görsel 1a: Deney 1 Görsel 1b: Deney 2 edilir. Burada bağlanmayan kinetokorların ürettiği
kimyasal sinyaller metafazdan anafaza geçişi engel-
ler. Kinetokorların tamamının bağlanmasıyla sinyal ortadan kalkar ve bölünme devam eder. Böylece
yavru hücrelere eşit sayıda kromozomun ulaşması sağlanır. Hücre döngüsünde bu kontroller bozulursa
hücreler anormal şekilde çoğalır.
Sorular:

1. Aşağıdaki şekilde hücre döngüsünün kontrol edildiği noktaları göstererek kısaca açıklayınız.

7