Page 169 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

BİYOLOJİ 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

b) Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre, kansere
ÇalışmaNo.: 4 karşı önlem alınmazsa ve sistematik bir kontrol programı uy-
1. gulanmazsa 2030’lu yıllarda kanserin doğrudan tedavi mali-
yetleri Sağlık Bakanlığı bütçesi tarafından karşılanmayacak bir
büyüklüğe ulaşacaktır. Çünkü kanserin teşhisi ve tedavisi oldukça
maliyetli bir süreçtir. Kullanılan ilaçların çoğu ithal ve pahalıdır.
Bu bilgi doğrultusunda yukarıda sayılan kanseri önleme yollarını
hayatımıza uygulayarak kanser yakalanma oranını düşürmek ve
görülme • Radyasyon • Stres • Düzensiz beslenm e • • • • devletimizin bu hastalıkla mücadele etmek için harcayacağı para
yükünü azaltmak gerekir.

Nedenleri Çalışma No.: 5

1.
Eşeyli üreme tercih edilirse kalıtsal çeşitlilik gözlenir ve olum-
suz koşullara daha dayanıklı bitkiler elde edilir. Böylece bitki-
lerin yaşama şansı artar. Ancak eşeyli üreme daha uzun sürede
Mutasyon gerçekleşir.
Eşeysiz üreme tercih edilirse daha kısa sürede, çok sayıda ve
aynı kalıtsal özelliklere sahip bitkiler elde edilebilir. Ancak ka-
lıtsal çeşitlilik gözlenmeyeceğinden oluşan bitkiler olumsuz ko-
şullara daha dayanıksız olacaktır.
Nedeni 2. Zigot oluşur: Eşeyli üreme

Gamet bulunmaz: Eşeysiz üreme
Kontrolsüz hücre bölünmesi TÜMÖR • Cerrahi operasyon • Radyoterapi • Kemoterapi Döllenme görülür: Eşeyli üreme
Yavrular ata bireyle aynı kalıtsal özelliklere sahiptir: Eşeysiz
üreme
3. Üreme, tüm canlı türlerinde gözlenen ve neslin devamlılığını
sağlayan bir durumdur. Eşeyli üremenin temeli mayoz bölün-
Tedavi meye dayanırken eşeysiz üremenin temeli ise mitoz bölünme-
dir. Döllenme olayı eşeyli üremeye özgüdür. Döllenme sonucu
öncelikle zigot oluşur ve mitoz bölünmeler sonucu embriyo
Tedavi
meydana gelir. Eşeyli üremede iki ata birey bulunurken eşeysiz

Cerrahi Operasyon (bening) Kötü huylu (maling) Metastaz ve Onkoloji üremede tek bir ata söz konusudur. Eşeyli üreme ile meydana
gelen yavrularda kalıtsal çeşitlilik görülür. Kalıtsal çeşitlilik bir
türün bireylerinin olumsuz koşullara dayanıklılığını arttırır.
Eşeysiz üremede ise kalıtsal çeşitlilik gözlenmez.
2. a) Ökaryot hücrelerde iğ ipliklerinin oluşması normal bir
bölünme için zorunludur. Kanser, kontrolsüz hücre bölünme-
sidir. Bu nedenle kanserli hücrelerin bölünmesini engellemek Çalışma No.: 6
ve böylece ölümlerine yol açmak bir tedavi yöntemidir. 1. Bölünme sonrasında kromozom sayısı ve genetik materyalde
b)Kullanılan ilaçların bir kısmı iğ ipliği oluşumunu en- değişiklik olmaz. Tek hücrelilerde üremeyi, çok hücrelilerde
gelleyerek kanserli hücrenin bölünmesini ve çoğalmasını dokuların onarılmasını, büyümeyi sağlar. Diploit veya haploit
engellemiş olur. Bu ilaçların yan etkileri birçok doku ve kromozomlu hücrelerde gerçekleşebilir. Bölünme sonunda 2
organda görülmekle birlikte bu yan etkilere en çok, bölünme hücre oluşur. Eşeysiz üreme mitoz bölünme temeline dayanır.
yeteneği fazla olan saç, deri, sindirim sistemi, kemik iliği
gibi hücrelerde rastlanır. 2. Kromozom sayısındaki ilk değişim kardeş kromatitlerin
ayrılması ile anafaz evresinde görülür. (56) . Sitokinez ile
3. a) Kansere yakalanmamak için hayat tarzımızda yapmamız beraber tekrar 2n=28 kromozoma döner.
gereken değişiklikler:
• Sigara başta olmak üzere tütün ürünlerinin hiçbirini Kardeş kromatitler ayrılır
kullanmamak ve kromozoma dönüşür.
• Pasif içici olmamak, dumansız alanlar oluşturmak
• Sağlıklı (normal) kiloya ulaşmak ve bunu korumak Kromozom sayısı
• Yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmek
• Yeterli düzeyde fiziksel aktivite yapmak İnterfaz Profaz Metafaz Anafaz Telofaz Sitoknez
• Alkollü içeceklerden uzak durmak 56
• Güneş ışınlarına fazla maruz kalmamak, dik geldiği
zamanlarda uzak durmak ve koruyucu önlemler almak
• Çalışma ortamlarında kansere neden olabilecek madde- 28
lere karşı kaynağında koruyucu önlemler almak
• Radon başta olmak üzere radyasyon maruziyetini
azaltmak
• Kadınlar için emzirmek Hücre döngüsü evreleri
• Hepatit B ve HPV aşılarını yaptırmak
• Kentsel hava kirliliğinin azaltılması
• Katı yakıtları kullanmamak
• Kanser taramalarını yaptırmak
166