Page 59 - Felsefe 10

Kavram Öğretimi 43
FELSEFE 10

2. ÜNİTE : FELSEFE İLE DÜŞÜNME > 2.1. Düşünme ve Akıl Yürütmenin Temel Kavramları > 2.1.1. Akıl Yürütme ve Argümantasyon
Kavram : Temellendirme
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi Becerisi, Sorgulama Becerisi

Çalışmanın Adı TEMELİ SAĞLAM ATACAKSIN! 20 dk.
Çalışmanın Amacı Temellendirme kavramının ne olduğunu açıklayabilme.
Gerekli Malzemeler: Kalem, kâğıt, etkileşimli tahta.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

Filozoflar, düşünce tarihi boyunca sayısız sorular sormuş ve bu sorular üzerinden kendi görüşlerini ortaya
koymuşlardır. Kullandıkları kavram ve sözcükleri açık seçik hâle getirerek görüşlerini akılcı çıkarımlarla
gerekçelendirmiş ve mantıksal bir bütünlükle ifade etmişlerdir. Filozofların aşamalı ve sistematik şekilde
görüş ortaya koyup tezlerini sadelikle gerekçelendirmeleri, fikirlerini daha anlamlı bir hâle getirmiştir.
Buna göre felsefi temellendirmenin nasıl olduğunu bir örnek üzerinden açıklamaya çalışalım.
John Locke (Con Lak) "İnsan zihni doğuştan boş bir levha gibidir, zihinde hiçbir bilgi yoktur. İnsan
her şeyi sonradan yaşayarak duyusal deneyimlerle öğrenir." tezini ortaya koyar.
Şimdi, John Locke'un bu tezini nasıl temellendirdiğini verdiği bir örnek üzerinden görelim:
Locke, duyularımız aracılığıyla edindiğimiz yegâne şeyin temel izlenimler olduğunu vurgular. Örneğin
bir elma yerken, "elma"nın tümünü tek bir izlenimle duyumsamam. Gerçekte bunun gibi pek çok temel
izlenim edinirim. Ancak bir sürü elma yedikten sonra "bir elma" yediğimi düşünebilirim. Locke'a göre
ancak o zaman "bir elma"nın ne olduğuna dair genel bir kavrayışa ulaşırım. Çocukken ilk kez elma
yediğimizde henüz böyle bir kavrayışımız yoktur. Yeşil olduğunu görmüş, tadı ne güzel, hımm... ama
biraz da ekşiymiş demişizdir. Zamanla bu tip duyumsamaları bir araya getirip elma, armut, portakal
kavramlarını oluştururuz. Ancak etrafımızdaki maddi dünyayla ilgili tüm bilgilerimiz esas olarak duyu-
larımızdan kaynaklanır. Bu nedenle duyumlara indirgenemeyen her türlü bilgi yanlış bilgidir ve kaldırıp
atılması gerekir. Görüp işittiklerimizin, koklayıp tattıklarımızın duyumsadığımız şekliyle var olduklarını
söyleyebiliriz en azından.
(Jostein Gaarder, Sofinin Dünyası, S.299'dan derlenmiştir.)

1. Yukarıdaki açıklama ve John Locke'ın yaptığı zihinsel etkinlikten hareketle felsefi temellendirmeyi
kendi cümlelerinizle yazınız.

2. Temellendirme, felsefe için neden önemlidir? Açıklayınız.

3. Yukarıdaki metinden hareketle iyi temellendirilmiş bir felsefi düşüncenin hangi özellikleri içermesi
gerekir? Açıklayınız.

55
Hazırlayan: Emir Ali ERGAT