Page 54 - Felsefe 10

38 FELSEFE 10
Kavram Öğretimi
2. ÜNİTE : FELSEFE İLE DÜŞÜNME > 2.1. Düşünme ve Akıl Yürütmenin Temel Kavramları > 2.1.1. Akıl Yürütme ve Argümantasyon
Kavram : Tutarlılık, Çelişiklik
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi Becerisi, Sorgulama Becerisi

Çalışmanın Adı SEN DE HAKLISIN! 20 dk.
Çalışmanın Amacı Tutarlılık ve çelişiklik kavramlarının ne olduğunu açıklayabilme.
Gerekli Malzemeler: Kalem, kâğıt, etkileşimli tahta.

Yönerge: Aşağıda verilen açıklamaları okuyunuz, açıklamalarla ilgili soruları cevaplandırınız.

Tutarlılık, bir argümanı oluşturan önermelerin kendi içinde veya birbiriyle olan uygunluğudur. Buna göre
bütün önermeler birbirini doğrular ve geçerli bir argüman ortaya çıkar.
Önermeler üzerinden duruma baktığımızda ise bir önerme aynı anda hem doğru hem de yanlış olamaz.
Başka bir deyişle birbiriyle çelişen iki önermenin ikisi birden doğru olamaz. Bunlardan biri zorunlu olarak
yanlıştır. Bir şeyin kendisinden başka bir şeyle özdeş olduğunu düşünmek çelişikliktir. Özne ve yük-
lemleri aynı olan, nitelik ve nicelik yönünden farklı olan önermeler çelişiktir.
Tümel Tümel
Olumlu Olumsuz
NOT
Yüklemin bildirdiği özellik, öznede bulunuyorsa önerme olumludur.
Çelişik Çelişik
Örnek: Bitki canlıdır.
Yüklemin bildirdiği özellik, öznede bulunmuyorsa önerme olumsuzdur.
Tikel Tikel
Örnek: Bitki canlı değildir. Olumlu Olumsuz
1. Yukarıdaki açıklamaları dikkate alarak tutarlılık ile çelişiklik arasındaki farkı açıklayınız.

2. Aşağıdaki tabloda yer alan önermelerin çelişiğini karşısına yazınız.

ÖNERME ÖNERMENİN ÇELİŞİĞİ
1) Bütün insanlar canlıdır. 1)
2) Bazı kalemler siyahtır. 2)
3) Bütün üçgenler üç kenarlıdır. 3)
4) Bazı kuşlar evcildir. 4)
5) Hiçbir kitap defter değildir. 5)

3. Aşağıdaki fıkrayı tutarlılık ve çelişiklik açısından değerlendiriniz.

İzak ile Samuel hahamın karşısına çıkarlar.
İzak, “Haham efendi” der, “Samuel her gün koyunlarını toprağımdan geçiriyor ve ekinlerim mahvolu-
yor. Toprak bana ait. Adalet istiyorum. Haksızlık bu!” Haham, “Haklısın.” der.
Ama aynı anda Samuel, “Haham efendi” der, “Koyunlarımın gölden su içmeleri için onun toprağından
geçmekten başka çareleri yok. Susuzluktan ölsün mü zavallılar? Hem asırlardır her çoban, koyunlarını
sulamak için su kaynağına giden araziden geçme hakkına sahiptir. Benim de koyunlarım olduğuna göre
ben de bu hakka sahibim.”
Haham, “Haklısın.” der.
O sırada odaya girmiş ve etrafı toparlarken konuşmalara kulak vermiş olan karısı hahama, “İyi de” der,
“İkisi birden haklı olamaz.”
Haham eşine döner, “Sen de haklısın.” der.
(Thomas Cathcart Daniel Klein’ın, “Platon Bir Gün Kolunda Bir Ornitorenkle Bara Girer” kitabından alınmıştır.)

50
Hazırlayan: Emir Ali ERGAT