Page 190 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
111 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.7. Mercekler
Kavram : Kalın Kenarlı Mercekler
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı ANNEMİN GÖZLÜĞÜ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Günlük hayattan örneklerle kalın kenarlı mercekleri açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

ANNEMİN GÖZLÜĞÜ
İsmini İtalyan Galileo (Galile)‘den alan Galileoskobun (Galileo teleskobu) kökeni 1600’lü yıllara kadar
dayanır. 1610 yılında, gözlemlenen nesneyi 30 kat büyütebilen mercekli bir teleskop geliştiren Galileo,
bu teleskopla Galileo uyduları olarak da bilinen Jüpiter’in dört uydusunu (Lo, Europa, Ganymede, Cal-
listo) keşfederek gök biliminde teleskop çağını başlatmıştır.
Üniversite sınavlarının yaklaştığı bir hafta sonu babam bizi amcamların yanına Kütahya’ya götürdü.
Amcam hangi bölümü okumak istediğimi sordu. Ben de optisyen olmak istediğimi ve ilk müşterimin de
hazır olduğunu söyledim.
Annem miyop olduğu için uzak gözlüğü kullanıyordu. Amcam: “Annenin ne tür gözlük kullandığını biliyor
musun?” dedi. Ben de uzak gözlüğü kullandığını, yaptığım araştırmaya göre uzak gözlüğünün ıraksak
yani kalın kenarlı merceklerden (lens) yapıldı-
ğını söyledim. Ayrıca kenarları orta kısımlarına
göre kalın olan merceklere kalın kenarlı (ırak-
sak, konkav, diverjan) mercek adı verildiğini ve
uzakta bulunan cisimleri daha net görmemize
yardımcı olduğunu (bk. Görsel), bu tür mer-
ceklerde ışınların uzantıları kesiştiği için odak
uzaklıkların negatif (-) kabul edildiğini söyle-
dim. "Kalın kenarlı merceklerde kırılan ışınların
uzantıları kesiştiğinden görüntüsünün sanal,
düz ve cisimden daha küçük olur." bilgisini de
amcam ve kuzenimle paylaştım. Bu sırada ku-
zenim de bana "Bu mercekler sadece gözlük- Görsel: Miyop göz kusuru olanların kullandığı kalın kenarlı mercekten
lerde mi kullanılır?" diye sordu. Kuzenimin bu yapılmış gözlük camı
sorusuna "Işığın daha geniş alanlara dağılma-
sını sağlar ve uzakta olan cisimleri görmek istediğimiz durumlarda kullanabilir." cevabını verdim. Amcam
ve kuzenim bu bölümü kazanmam için bana başarılar dilediler.

Sorular

1. Günlük hayatta kalın kenarlı mercekler, teleskoplar ve gözlükler dışında nerede kullanıyor olabilir?

2. Metinde kalın kenarlı merceğin hangi özelliklerinden bahsedilmiştir? Kısaca yazınız.

3. Kalın kenarlı mercekte görüntü oluşumu ve görüntünün özelliği nasıldır?

188
Hazırlayan: Yavuz CEYLAN