Page 16 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TARİH 10 5
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ> 1.2. Oğuz Göçleri ve Anadolu
Kavram : Akın
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı AKIN/AKINCI/KOMANDO 20 dk.
Çalışmanın Amacı Oğuz göçleri sırasında Türklerin Anadolu’da yerleşmesini kolaylaştıran nedenleri açıklayabilme.

1. Yönerge: Metin ve görselden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Antik Çağ’da ve hatta onu takip eden bin yıl sü-
resince cenkler, devletlerin kozlarını paylaştıkları
meydan muharebeleriydi. Türkler “akın” saye-
sinde hasımları üzerinde, çağdaşlarında olmayan
asimetrik bir etki yaratmış ve bu anlayış pek çok
harbi kazanmalarının da anahtarı olmuştur. Türk-
ler, sayıca az olduklarında muharebe sahasıyla
ilgili belirsizlikler hissettikleri zaman hep akına
başvurmuşlar, bütün bu olumsuzlukları bu yolla
avantaja dönüştürmeyi bilmişlerdir. “Akın” tarzı-
nı harp literatürüne sokanların Türkler olduğunu söylemek iddialı olmayacaktır. İslamiyet’in kabu-
lünden sonra Türklerin akın ve gaza faaliyetleri uçlara yerleştirilen akıncılar ile gerçekleştirilmiştir.
Bu birlikler o kadar etkili olmuştur ki birçok Batılı yazar “uc” kelimesini bir Türk aşiretinin adı
zannetmişlerdir. Uc beylikleri sefer zamanında sultanın çağrısı olduğunda onun yanında sefere ka-
tılırlar ya da çağrılmadılarsa da kendilerine sınır teşkil eden devlete akınlar düzenlerlerdi. Akınların
ana maksadı siyasi ve askerîdir; düşmana şok etkisi yaratmayı, fethedilecek yerle ilgili hedef fikrini
olgunlaştırmayı ve direnci zayıflatmayı öngörür.

Akın, taarruz nitelikli harekât çeşitlerinden birisidir.
Bu sınıflandırmadan ötürü akın, içinde daima bir ta-
arruz ruhu barındırır ve taarruzun bütün özelliklerini
taşır. Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın talimname-
sine göre akın; düşmanın kilit tesis ve kolaylıklarını
imha etmek, esir almak veya esir alınmış personeli
kurtarmak için veya düşmanın komuta-kontrol te-
sis ve vasıtalarını, destek hizmetlerini tahrip etmek
maksatlarıyla icra edilir. Akın; baskın, çeviklik, sü-
rat, tempo, esneklik, senkronizasyon gibi taarruz
niteliklerini içerir. Akınlar ve akıncılar Türklerin
bilinmeze doğru uzattıkları kolları, uzakları görmelerini sağlayan dürbünleri ve yeni yurtları müjde-
leyen kılavuzları olmuşlardır. Mete Han’dan Atatürk’e ve günümüze kadar uygulanmakta olan harp
stratejisi, komutanların çağlarına uygun düzenlemeleri dışında, hep aynı safhaları içermiştir.
Özel eğitimli, özel donatımlı ve özel görevler tevdi edilen birlik ihtiyacı; endüstriyel nitelikli ve in-
sanlığı ilk defa devasa oranlarda kitlesel ölümlerle tanıştıran ve bir o kadar da durağan olan Birinci
Dünya Savaşı’ndan alınan dersler neticesinde ortaya çıkmıştır. Ancak pek çok ülkenin 1930’lara ge-
lindiğinde, çeşitli büyüklükte özel birliklere sahip olduğu bilinmektedir. Nitekim yeni kurulan Türki-
ye Cumhuriyeti’nde de daha önce belirtilen sebeplerle komando birliklerinin teşkiline başlanmıştır.

(Özgür Körpe, “Osmanlı Ordu Teşkilatında Akıncı Ocağının Yeri ve Çağdaş Türk Silahlı Kuvvetlerine Etkileri”,
Güvenlik Stratejileri Dergisi, C.7, S.13, Mayıs 2011, s.125-165’ten düzenlenmiştir.)

13