Page 20 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TARİH 10 7
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ> 1.2. Oğuz Göçleri ve Anadolu
Kavram : Yurt
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı YURT 15 dk.
Çalışmanın Amacı Yurt kavramını Türk tarihi açısından değerlendirebilme.
1. Yönerge: Metin ve görselden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Türkler’de ‘Yurt’
Ülke, her müstakil devletin hak ve yetkilerini mutlak şe-
kilde kullanabildiği belirli coğrafi sahaya denir. Ülkesiz
bir millet ve devlet olamayacağına göre Türk “il”inde de
belirli sınırlara sahip bir yurt kavramının mevcut buluna-
cağı aşikârdır. Eski Türklerde ülkeye “ulus” dendiği ve
“yurt” sözünün daha çok “vatan” manasına geldiği anla-
şılmaktadır. Ülke sınırlarına “yaka” deniliyordu. Demek
ki Türk hakanlıklarında ülke, belirli sınırlara sahip devlet
arazisi idi ve bu arazi hükümdar ailesinin mülkü değil
bütün milletin ortak toprağı idi. Bozkır Türk ilinde “ulus”
hükümdarın keyfine göre şahsi mal gibi tasarruf edilebi-
len bir toprak parçası olmayıp bizzat devlet reisinin koru-
makla vazifeli olduğu ata yadigârı idi. Devlet toprakları
idarecilerle halkın ortak sorumluluğu altındadır ve eski
Türkler, şahıslardan ziyade devlete bağlıdır. Bu vasıflar
ülkenin, süratle “yurtlaşmasını” mümkün kılmıştır. Ger-
çekten eski Türk halkı, devletin bağımsızlığı gibi “yur-
duna” (vatanına) da bağlı olmuştur. İlk tarihî belirtisine
Asya Hunlarında rastlanan bu durum, Göktürklerde en
canlı şekilde mevcut olmuş ve Uygur Türklerinde “Kutlu
Dağ” efsanesinde sembolize edilmiştir. Esasen Göktürk
Görsel 1
Kitabelerinde “Türk milletinin acı, tatlı hatıralarının, ge-
lecek nesillerce unutulmaması için taşa yazdırılıp dikilmesi” ancak o toprakların Türk vatanı olarak
kalacağı düşüncesinin mahsulü olabilirdi. Türklerdeki “ülke” ve “yurt” telakkisi, Türk devlet dü-
şüncesine paralel şekilde, bütün öteki göçebe veya köylü (yerleşik) kavimlerden farklı olarak, siyasi
istiklal fikri ile beraber yürümektedir. Eski Türkler ancak özgür ve müstakil yaşayabildiği toprağı
“yurt” (vatan) saymaktadır.

(İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü,
Ötüken Neşriyat, İstanbul 1997, s.235-236’dan düzenlenmiştir.)

17