Page 43 - Biyoloji 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 20
19 BİYOLOJİ 11 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : İNSAN FİZYOLOJİSİ > 11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları > 11.1.1.2. Endokrin Bezler ve
Salgıladıkları Hormonlar
Sorular: Kavram : Adrenal Bez
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
1. Pankreasın kan şekerinin düzenlenmesindeki rolünü kendi cümlelerinizle açıklayınız.
Çalışmanın Adı SAVAŞ YA DA KAÇ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Adrenal bezi ve bu bezden salgılanan hormonları kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Evde, gece karanlığında ışıklar kapalı halde sakin bir film izlerken bir anda kardeşiniz bağırarak odaya
girse neler hissedersiniz? Az önceki sakinliğinizden eser kalmaz.Kalbiniz çok hızlı bir şekilde çarpmaya
başlar hatta neredeyse kalp atışlarınızı kulaklarınızda duyarsınız. Tehlike karşısında savaşmalı mıyım,
kaçmalı mıyım? Bedeniniz bu sorunun cevabını bulmaya çalışmaktadır. Savaş ya da kaç tepkisi; orga-
nizmada tehdit olarak algılanan korku,heyecan ya da stres gibi bir durumla karşılaşıldığında , sempatik
sinir sisteminin harekete geçmesi ile birlikte canlının kaçmaya veya savaşmaya hazırlanması şeklinde
açıklanabilir. Tehlikeye karşı oluşturulacak bu fizyolojik tepkinin ortaya çıkmasında , adrenal bez (böbrek
üstü bezi ) tarafından salgılanan ,adrenalin (epinefrin), noradrenalin (norepinefrin) ve kortizol hormonları
büyük öneme sahiptir.
2. Bir bireyin pankreasındaki bazı hücrelerde meydana gelen hasar nedeniyle kan şekerinin nor- Adrenal bez “savaş ve kaç” tepkisini oluşturan bu hormonların dışında ,homeostazinin sağlanmasında
malden yüksek olduğu bilinmektedir. Şeker hastalığı olarak adlandırılan bu durumda birey, fazla öneme sahip başka bazı hormonları da salgılar. Aşağıdaki tabloda adrenal bezin salgıladığı hormonlar
glikozu böbreklerden idrarla dışarı atar, buna karşın su tüketimi de artar. Buna göre, ve bu hormonların vücuttaki önemli işlevleri kısaca gösterilmiştir.

a) Bu bireyin pankreasındaki hangi hücreler hasar görmüştür? Salgılandığı Bölge Hormon İşlevi
Strese karşı direnç oluşturulması
Bağışıklığın baskılanması
Kortizol
Protein ve trigliseritlerden glikoz sentezi ile
kan şekerinin yükseltilmesi
Adrenal Bez
Kabuk (Korteks) Hormonları Böbrek kanallarında sodyumun geri emilimi-
Aldosteron
b) Bireyin pankreasından salgılanan hormon ile ortaya çıkan hastalık arasında nasıl bir ilişki nin, potasyumun ise atımının artırılması.
vardır? Açıklayınız. Az miktarda östrojen, porogesteron ve andro-
Adrenal Eşey Hormonları
jen salınımı
Sempatik sinir sistemine etki ederek ‘savaş ya
da kaç’ yanıtı oluşturmak.
Adrenalin
Kalp ,beyin ve iskelet kaslarına giden kan
(Epinefrin)
Adrenal Bez miktarında artış.
Kan glikoz miktarında artış.
Öz (Medulla) Hormonları
3. İnsülin ve glukagon hormonları arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız. Kalp atım hızında artış.
Adrenaline benzer etkiye sahiptir.
Noradrenalinin
Kılcal damarlarda daralma.
(Norepinefrin)
Kan basıncında artış.
Vücut sıcaklığında artış.

40 41
Hazırlayan: Serpil AKTEPE