Page 28 - Felsefe 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Kavram Öğretimi 13
FELSEFE 11

1. ÜNİTE : MÖ 6. YÜZYIL-MS 2. YÜZYIL FELSEFESİ > 1.2. MÖ 6. Yüzyıl-MS 2. Yüzyıl Felsefesinin Ayırıcı Nitelikleri > Platon ve
Aristoteles’in Varlık, Bilgi ve Değer Anlayışları
Kavram : İdea
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Okuryazarlık Becerisi, Akıl Yürütme Becerisi

Çalışmanın Adı HANGİSİ GERÇEK? 20 dk.
Çalışmanın Amacı “İdea” kavramını analiz edebilme.

1. Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

Platon (Platon), insanların bir illüzyon dünyasında ya da gerçek dışı bir dünyada yaşadığını düşünür.
Platon’a göre iki dünya vardır: İçinde yaşadığımız duyusal dünya ve fiziksel evrenimizin çok ötesinde
gerçek, sonsuz olan ideal dünya. Platon duyusal dünyanın değişken olduğu için aynı zamanda güve-
nilmez olduğunu savunur. Bu güvenilmez görünüşler dünyasının arkasında bir süreklilik ve güvenilirlik
dünyası vardır. Platon; kalıcı olduğu için buna da gerçek dünya, idealar dünyası adını verir.
Platon ideaları başlıca beş türde toplar:
1. Doğal varlıkların ideaları: İnsan, at, köpek vb.
2. İnsan elinden çıkma ürünlerin ideaları: Masa, sandalye vb.
3. Matematiksel nesnelerin ideaları: Bir sayısı, iki sayısı, üçgen, dörtgen vb.
4. Genel nitelikte idealar: Fark, benzerlik ideaları vb.
5. Değer ideaları: İyi, güzel, adil vb.
Platon’un ideaları fiziksel değildir. Bu idealar aynı zamanda nesneldir yani bizim fikirlerimize ve yargıla-
rımıza bağlı değildirler. Örneğin güzellik ideası kusursuz güzellik, adalet ideası ise kusursuz adalet de-
mektir. Bir varlık insan ideasından pay alırsa insan, güzellik ideasından pay aldığı ölçüde güzel, adalet
ideasından pay aldığı ölçüde adil olur.
Platon iyi ideasını, görünen dünyadaki Güneş'e özdeş kılar. Biz görünen dünyada nasıl Güneş'e baka-
mıyorsak, Güneş'i görmüyorsak ancak Güneş sayesinde fiziksel nesneleri görüyorsak Güneş onlara
görünebilirliklerini sağlıyorsa, akılsal dünyada veya idealar dünyasında da biz en yüksek ideayı yani
iyi ideasını göremeyiz; ona bakamayız ancak onun sayesinde akılsal şeyleri yani ideaları akılsal olarak
görürüz. Görünen dünyada göz ve görünen nesneler için Güneş neyse kavranan dünyada düşünce ve
düşünülen şeyler için iyi odur. Yani nesnelere gerçekliğini, akla da bilme gücünü veren iyi ideasıdır.
Platon’a göre bizim deneyimlediğimiz dünya bir mağara gibidir. Mağaradaki insanlar yalnızca mağara-
nın duvarlarındaki gölgeleri, sanki bir kukla gösterisi izlermiş gibi görürler. Gerçek “kuklaları” göremezler.
Bu gölgeler iyilik gibi soyut bir kavramdan vazo gibi somut bir kavrama kadar ideaların gerçek dünyasın-
daki ideal hallerinin kusurlu birer kopyalarıdır.

1. Metne göre somut varlıklarla idealar arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

2. Kötü ve istenmeyen şeylerin ideası var mıdır? Görüşlerinizi gerekçelendirerek açıklayınız.

3. İyi ideasının diğer idealardan farkı nedir? Yazınız.

25