Page 60 - Felsefe 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Kavram Öğretimi 33
FELSEFE 11

3. ÜNİTE : 15. YÜZYIL-17. YÜZYIL FELSEFESİ > 3.2. 15. Yüzyıl-17. Yüzyıl Felsefesinin Ayırıcı Nitelikleri > 15. Yüzyıl-17. Yüzyıl
Felsefesinde Öne Çıkan Görüşler
Kavram : Hukuk Felsefesi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Akıl Yürütme Becerisi, Sorgulama Becerisi

Çalışmanın Adı HOBBES İLE DOĞA DURUMU 30 dk.
Çalışmanın Amacı "Hukuk felsefesi" kavramını Hobbes’un "toplum sözleşmesi" kuramı üzerinden anlamlandırabilme.

1. Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruyu cevaplayınız.

HOBBES İLE DOĞA DURUMU
Hobbes (Habs) doğa durumunu umutsuz, sürekli bir korku (temelde ölüm korkusu) durumu olarak görür.
Doğa durumunda yasalar olmadığından herkes her şey üzerinde hak iddia edebilir. Yasaların olmadığı
yerde savaş hâli vardır. Böyle bir doğa durumu hâlinde ahlak ve adalet anlayışından söz edilemez. İktida-
rın olmadığı her yerde vahşet hâli yaşanır.

Hobbes’ın görüşünde insana ilişkin genel bir kabulden hareket edilir: “İnsanlar doğası gereği eşittir.” Bu
hem beden hem de zihinsel yetenekler bakımından bir eşitliktir. Eşit insanlar bir hukuk düzeni içinde
değil de hukukun olmadığı bir durumda yaşarlar. İşte Hobbes, doğuştan eşit olan insanların oluşturduğu
“doğa durumu”nu yani henüz bir devletin olmadığı bir durumu bu noktada tasarlar. Ne var ki doğa du-
rumunda insanlar eşit olsa da iki insan aynı şeyi istediğinde aralarında bir çekişme ve bunun sonucunda
düşmanlık oluşur. Bu nedenle doğa durumunda eşitlikten kaynaklanan bir güvensizlik de ortaya çıkar.
“İnsanlar amaçları uğruna birbirlerini yok etmeye ya da egemenlik altına almaya çalıştıklarında” bir
güvensizlik baş gösterir. Böyle bir durumda (doğa durumu) bireylerin ayrıcalıklardan, kişisel mülkiyet
hakkından, ahlak ve adalet anlayışından söz edilemez. Bu durumu Hobbes “İnsan insanın kurdudur.” ben-
zetmesiyle dile getirir. İnsanın insanın kurdu olması onun doğasında vardır. Böyle güvensiz bir ortamın
doğal sonucu ise savaştır.
Hobbes insan doğasında üç temel kavga nedeni olduğunu söyler. Bunlar “rekabet, güvensizlik ve şan,
şeref kazanma isteği”dir. İnsanları kavgaya iten bu duygular yani varlığını sürdürme isteği insanın doğa-
sında vardır. Hobbes insanın başka bir durumuna daha dikkati çeker: “Doğa durumunda bütün insanlar
bir arzuya, zarar verme isteğine sahiptir.” Ne var ki bu durum kınanabilir bir şey de değildir. Çünkü “Her
insanın doğası gereği her şeyi yapmaya hakkı vardır.” Bu durum Hobbes’ın görüşünde doğa yasasının
temel ilkesidir. İnsanda temel amaç varlığını korumak sürdürmek sonrasında hoşuna giden şeyleri ele
geçirmektir.
İnsan güvenliğin olmadığı bir ortamdan aklı sayesinde kurtulur. Akıl, insanların kendi aralarında ya-
pacağı “sözleşme” ile güvenli bir ortamda yaşayabileceğini söyler ve insana güvenli ortamı gösterir.
“Bir insan topluluğu, kendi arasında ahit yaparak, hepsinin birden kişiliğini temsil etmek, (yani onların
temsilcisi olmak) hakkının hangi kişiye veya heyete verileceği konusunda çoğunlukla anlaştığı vakit, bir
devlet kurulmuştur.” denir. Sözleşme, Hobbes’a göre karşılıklı hak devridir. Ama sözleşmenin önemli bir
özelliği vardır. İnsanlar sözleşmeyi gönüllü değil zorunluluktan dolayı kabul eder. Bu noktada da korku
çok temel bir rol oynar. Çünkü korku insanları dayanışmaya ve sözleşme yapmaya zorlar. Birey güven
içinde yaşamak istediğinden sözleşme bireyin çıkarınadır. Ama öte yandan bireyin bunu istemesi toplu-
mun da çıkarınadır.
(Yavuz Kılıç'ın Hobbes, Locke ve Rousseau’da “Doğa Durumu” Düşüncesi makalesinden düzenlenmiştir.)

1. Hobbes’ı doğa durumundan toplum sözleşmesi durumuna geçmeye zorlayan nedenler nelerdir?
Açıklayınız.

57