Page 115 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

FİZİK 11

Basit makine düzeneklerine kaldıraçlar, sabit makara, hareketli
makara, makaraların birleştirilmesiyle oluşturulan palanga dü- Çalışma No.: 39
zeneği, eğik düzlem, vida, çıkrık, dişli ve kasnaklar bu tanımla-
malara uygun olan düzeneklerdir. KAVRAMLARLA İLGİLİ AÇIKLAMALARIM
2. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- Soldan Sağa Yukarıdan Aşağıya
mel cevaplardan biri şöyle olabilir:
Asya’nın tasarladığı vinci basit makine hâline dönüştürmek 4. Cismin kütlesinin tamamının 1. Bir parçacığın kütle ve hızı-
için kancaya palanga düzeneği eklenebilir. Böylelikle büyük toplandığı kabul edilen bir noktadır. nın çarpımıdır.
kuvvet gerektiren bir iş, daha az bir kuvvetle yapılabilir.
6. Bir cismin herhangi bir refe- 2. Bir başlangıç noktası, bitiş
3. Basit makineler işten ya da enerjiden kazanç sağlayan düze- rans sistemindeki gözlemciye noktası, büyüklüğü, doğrultusu
nekler olmadığı için kuvvetten kazanç varsa yoldan kayıp, göre hareketidir. ve yönü olan niceliktir.
yoldan kazanç varsa kuvvetten kayıp olmalıdır. Bu durumda
işi yapabilmek için harcanan enerji değeri değişmez. Tasar- 7. Hava direncinin ihmal edil- 3. Bir yaydaki uzama veya
lanan düzenekteki kancaya yük yerleştirme işleminin sadece diği ortamda ilk hızsız olarak sıkışma miktarının uygulanan
bu düzeneği kullanan kişinin uyguladığı kuvvetle mümkün bırakılan cismin hareketidir. kuvvet ve yay sabitine bağlı
olabileceği görülmektedir. Bu durum basit makine çalışma olmasına dayanan yasadır.
prensibine uygun bir durum olmaması sebebiyle Asya’nın ta-
sarladığı düzenek basit makine olarak adlandırılamaz. Elekt- 8. Bir cisim üzerindeki bileşke 5. Dünya yüzeyine yakın yerde
rik motoru sayesinde kullanıcının uyguladığı kuvvet değeri kuvvetin ve torkun sıfır olması düşen ya da fırlatılan cisimlerin
hakkında bilgi bulunmadığı için düzeneğin basit makine olup durumudur. yaptığı harekettir.
olmadığı konusunda yorum yapılamaz.
9. Uçaktan atlayan paraşütçü- 10. Kuvvetin büyüklüğü ve etki
nün paraşüt açıldıktan sonra
Çalışma No.: 38 ulaştığı sabit hızdır. süresinin çarpımıdır.
13. Bir cismin hareketinden
1. Yönerge:
kaynaklanan kinetik enerjisi ile 11. Günlük yaşantımızda
konumundan kaynaklanan kütle iş yapma kolaylığı sağlayan
KAVRAMLAR AÇIKLAMALAR çekim potansiyel enerjisinin top- araçlardır.
( 5 ) Yangın bölgesinde yere paralel olarak uçan bir lamıdır.
1. Tork
uçaktan serbest bırakılan yardım çantasının 14. Bir kuvvetin, cismi bir 12. Hava direncinin ihmal
hareketidir. eksen etrafında döndürme edildiği ortamda yerden belirli
2. Vektör ( 11 ) İdeal bir sistemde kuvvetin yaptığı iş, yüke etkisidir. bir yükseklikten yatay atılan
aktarılan enerjidir. Kuvvetten kazanç sağladı- cismin hareketidir.
3. Çizgisel momen- ğında yoldan kayıp oluşturur.
tum
4. Bağıl hareket ( 6 ) Sürtünmesiz ortamda korunur.
( 1 ) Kuvvetin döndürme etkisidir. Çalışma No.: 40
5. İki boyutta hareket ( 8 ) Aşağıdan yukarı dik olarak atılan mezuniyet
kepinin hareketidir. 1. Sonsuzda iken elektriksel potansiyel enerjisi sıfır olan bir
6. Enerji yükü, sabit duran bir yükün yanına sabit hızla getirirken elekt-
( 2 ) Bir başlangıç noktası olan yönlü büyüklüktür. riksel kuvvetlere karşı iş yapılır. Yapılan bu iş, sistemde po-
7. İtme ( 10 ) Şartlarından biri, cisim üzerindeki net kuvve- tansiyel enerji olarak depolanır ve bu enerji, yüklerin sahip
tin sıfır olmasıdır. olduğu elektriksel potansiyel enerjidir.
8. Bir boyutta sabit
ivmeli hareket ( 3 ) Doğu yönünde 100 km/h hızla hareket eden 2. Enerji, bir kuvvet ve bu kuvvet doğrultusunda iş yapabilme
bir araba, bu büyüklüğe sahiptir.
9. İş ( 4 ) Referans sistemindeki gözlemciye göre ta- yeteneğidir. Bir yükün etrafında diğer yükler yok ise elektrik-
nımlanır. sel kuvvetler etki etmez dolayısıyla iş yapılmaz ve elektriksel
10. Denge potansiyel enerji sıfır olur. Eğer yükün fazla olduğu bir bölge-
( 7 ) Bir kuvvetin belirli bir süredeki etki mikta- ye sonsuzdan bir yük getirilirse yüklerin tek tek uyguladıkları
11. Basit makine rıdır. elektriksel kuvvetlerden dolayı o yüke depoladığı elektriksel
( 9 ) Uygulanan kuvvet ile yer değiştirme aynı doğ- potansiyel enerjisi artar.
12. Limit hız rultuda ise oluşur.
3. Yük büyüklükleri arttıkça ve yüklerin arasındaki mesafe azal-
dıkça elektriksel potansiyel enerjisi artar.
2. Yönerge:
A) Basit makineler Çalışma No.: 41
B) Çizgisel momentum 1. Pozitif birim yükün bir elektriksel alanda konumundan do-
C) İtme layı sahip olduğu enerji miktarı elektriksel potansiyel olarak
Ç) Bir boyutta sabit ivmeli hareke tanımlanır.
D) Vektör 2. Bir elektriksel alan içerisinde sabit olarak duran bir yükün
ilk hızı sıfır olduğundan ilk kinetik enerjisi sıfır olur. Fakat
elektronun yükü konumundan dolayı bir elektriksel potansiyel
enerjiye sahiptir. Elektron harekete geçip elektriksel alan içe-
risinde elektriksel potansiyelinin sıfır olduğu noktaya ilerledi-
ğinde kinetik enerji değeri maksimum olur. Enerjinin korunu-
mu ilkesine göre ilk durumdaki toplam mekanik ve elektriksel
potansiyel enerji ile son durumdaki bu enerjilerin toplamı eşit
olur. Buna göre bir elektronun yükü, kütlesi, üretecin potansi-
yeli bilindiğine göre elektronun hızını hesaplayabiliriz.
3. Elektriksel bir alanda pozitif yük bu alana karşı hareket etti-
rildiğinde yükün elektriksel potansiyel enerjisi ve elektriksel
potansiyeli artar.
112