Page 16 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

7
FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.4. Bir Boyutta Sabit İvmeli Hareket
Kavram : Serbest Düşme
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı PİSA’DA BİR KULE 20 dk.
Çalışmanın Amacı Serbest düşme kavramını tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Cisimlerin birbirlerine kuvvet uygulayıp kendilerine doğru çekme yönelimi, daha önceki kavram çalışma-
larında yer almıştır. Bilimsel düşünüş gereği temeli atılan bir çalışmanın devamının getirilmesi, insanlı-
ğa yararlı bir geleceğin kurulması ile eş değerdir. Aristoteles’ten Galilei’e hatta Newton’a kadar birçok
bilim insanı cisimlerin karşılıklı olarak çekim etkileriyle ilgili fikirlerini çağdaşlarıyla paylaşmıştır. Modern
çağda da bilime yön veren öncülerin hangi yollardan, nasıl, ne ile, hangi kıstaslara geçtikleri bilinmekte
ve gelecek, bu çabalarla şekillenmektedir. Aşağıda Aristoteles’ten başlayıp Galilei’e kadar gelen ve 2
Ağustos 1971’de Ay’da yapılan deneyle sonuçlanan tarihî iddialaşma serüveni, kahramanlarının ağızla-
rından özetlenmiştir:

“Cisimlerin hareket sınıflandırmasına göre doğal hareket yapan yani
serbest düşen bir cismin hızı sabit kalmalıdır. Doğal harekette başlan-
gıç kuvveti, cismin kendi ağırlığıdır. Böylece sabit bir ortamda belirli bir
cisim sabit bir hızla hareket eder, hız değişikliği yoktur. Buna ek olarak
bir cisim ne kadar ağırsa o kadar hızlı düşmelidir.”

Görsel 1: Aristoteles

“Yukarı doğru fırlatılmış bir cisim; impetus, yani itici güç kazanır ve cisim
hafiflediği için yukarı doğru yükselir. Ancak bu, zamanla tükendiğinden
bir süre sonra cismin ağırlığı ile dengelenir ve cisim düşmeye başlar.
Cisimlerin yere farklı sürelerde düşmesinin nedeni yoğunlukları değil
bulundukları ortamdır. Düşme eylemini engelleyecek herhangi bir etke-
nin olmadığı ideal bir ortamda cisimlerin yoğunlukları her ne olursa ol-
sun; cisimler, düşme mesafelerini eşit sürelerde tamamlar. Bu nedenle
düşme hareketi kütleden bağımsız olmalıdır.”
Görsel 2: Galileo Galilei

“Aristoteles ve Galilei arasındaki, cisimlerin serbest bırakıldıklarında
yere düşme süreleriyle ilgili farklı düşünmelerinde kimin haklı olduğunu
kanıtlamak için hava sürtünmesinden yalıtılmış ortam olan Ay yüzeyin-
de bu deneyi gerçekleştirdik.
Kütle, şekil ve özkütleleri birbirinden farklı olan birer çekiç ve tüyü ser-
best bıraktığımızda her ikisinin aynı anda hızlanıp aynı anda yere var-
dıklarını gözlemledik.”

Görsel 3: David Scott

13