Page 53 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

31 FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.9. Denge ve Denge Şartları
Kavram : Kütle Merkezi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DÖNDÜRMEK İMKÂNSIZ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Kütle merkezini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

DÖNDÜRMEK İMKÂNSIZ
Cisimler herhangi bir noktasından iple asıldıklarında ipin düşey uzantısı cismin kütle merkezinden ge-
çer. İki farklı noktadan ayrı ayrı asılan cisimlerin kütle merkezleri iplerin düşey uzantılarının kesim nokta-
sıdır. Ancak türdeş geometrik cisimlerin kütle merkezleri (Şekil 1), farklı noktalardan cisimleri asmadan
da geometrik merkezleri olarak alınabilir. Kütle merkezi olarak adlandırılan bu nokta, kütlenin tamamının
bu merkezlerde toplanmış gibi davrandığı noktadır.

O
O
O

→ → →
G G G
Şekil 1: Geometrik cisimlerin kütle merkezleri

Sürtünmelerin önemsenmediği ortamlarda yatay düzlemde bulunan cismin kütle merkezine bir kuvvet
etki ettiğinde cisim dönme hareketi yapmaz. Ancak kütle merkezi dışındaki herhangi bir noktaya etki
eden kuvvet cisme dönme hareketi yaptırır.

Eşit bölmeli türdeş KL çubuğunun kütle merkezi olan O noktasına etki eden F kuvveti (Şekil 2), çubu-
ğun yalnız öteleme hareketi yapmasını sağlar. Bu durumun nedeni kütle merkezinin dönme ekseni gibi
davranmasıdır. Aynı çubuğun O-K noktaları arasına uygulanan F kuvveti (Şekil 3) ile saatin dönme yö-
nünde dönmesi, kuvvetin dönme ekseni gibi davranan kütle merkezine bir uzaklığının olması ve bir tork
etkisi oluşturmasıdır. O-L noktaları arasına uygulanan F kuvveti (Şekil 4) cismin saatin dönme yönünün
tersine dönmesini sağlar.

K K Dönme K
yönü
F
F O O O
F
Dönme
yönü
L L L
Şekil 2 Şekil 3 Şekil 4
50