Page 63 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

36 FİZİK 11

Ben Bekir. Tatilde babamla evimizde tadilat yaptık. Gevşeyen dolap
kapaklarının vidalarını sıktık. Vida, üzerine tornavida (Görsel 4) ile
uygulanan kuvvetle kendi ekseni etrafında döner ve ahşaba kolay
bir şekilde girer. Tornavida kuvvetten kazanç sağlar ve çıkrığa ör-
nek verilebilir.

Görsel 4

Ben Gizem. Tatilde suların kesildiği bir gün bahçe-
mizdeki kuyudan çıkrıkla (Görsel 5) su çektim. Çıkrık
kolunu döndürdüğümde ucuna kova bağlı ip, silindir
tahtaya dolanarak kovayı aşağı yukarı hareket ettirir
ve kuvvetten kazanç sağlar.
Görsel 5

Öğretmen dersin sonunda diğer öğrencilerden Hakan’dan bütün bu sunumlardan yarar lanarak basit ma-
kinenin ne olduğunu tanımlamasını istedi. Hakan: “Günlük hayatta kuvvetten ve yoldan kazanç sağlaya-
rak işimizi kolaylaştıran düzeneklere basit makine denir.” diye cevap verdi. Daha sonra öğretmen Elif’e
kuvvetten ve yoldan her zaman kazanç olup olmadığını sordu. Elif, kuvvetten kazanç olduğu durumlarda
yoldan kayıp, yoldan kazanç olduğu durumlarda kuvvetten kayıp olduğunu söyledi. Öğretmen Hakan
ile Elif’in cevaplarının doğru olduğunu söyledi ve günlük hayatta kullanılan basit makinelerin işten ya da
enerjiden kazanç sağlamadığını, sürtünme nedeni ile basit makinelerden yüzde yüz verim alınamayaca-
ğını, basit makinelerle enerji dönüşümü sağlanabileceğini belirterek dersi tamamladı.

Sorular

1. Bir basit makinede kuvvetin yanında, yoldan kazanç sağlanamamasının nedenini açıklayınız.

2. Makaslar uzun bıçaklarına kıyasla kısa saplıdır. Bunun nedeni ne olabilir? Kısaca açıklayınız.

3. Metinden hareketle basit makineyi kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

60
Hazırlayan: Yavuz CEYLAN