Page 61 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

35 FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.9. Denge ve Denge Şartları
Kavram : Kütle Merkezi, Ağırlık Merkezi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı TASARIM ÖNEMLİDİR 15 dk.
Çalışmanın Amacı Kütle merkezi ve ağırlık merkezi kavramlarını ayırt edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

TASARIM ÖNEMLİ
Ekin, evde çalışma masasında kağıda kurşun kalemle karalamalar yaparken birden çizgilerinden ortaya
çıkan gökdelen şeklini fark etti. Şekli ortaya çıkarmak için etrafını silgiyle temizleyip mesleği mimarlık
olan babasına çizdiği binayı göstermeye gitti. Babası Ekin’in çizdiği tasarıma bakınca gözleri mutlulukla
doldu. Çünkü kızının kendi mesleğine ilgi duyması onu duygulandırmıştı. Kızına dönerek “Gerçekten
çok güzel olmuş ancak benzer bir tasarım yapıldı, incelemeni isterim.” dedi. Ekin heyecan içinde baba-
sının bilgisayarından bah settiği tasarımı inceledi. Gördüğü tasarım karşısında şaşkınlığını gizleyemedi.
Kendi çizdiği tasarıma benziyordu ancak çok daha büyük bir bina karşısına gelmişti. Babasına “Bu bina-
yı yapmayı başarabildiler mi?” dedi.
Babası “Şu anda hayır, sorunu çözmek için uğraşıyorlar” dedi.
Ekin “Sorun nedir?” diye sordu.
Babası “Bina çok yüksek olduğu için kütle merkezi ve ağırlık merkezi arasında tutarsızlık var.” diye ce-
vapladı.
Ekin bir kere daha şaşırıp kalmıştı, babasına “Kütle merkezi ve ağırlık merkezi aynı kavram değil mi?
diye sordu.
Babası “Kütle ve ağırlık farklı kavramlardır dolayısıyla kütle merkezi ve ağırlık merkezi de farklıdır.” diye
cevapladı.
Ekin “Peki, neden farklıdır?” diye babasına sordu.
Babası “Kütle merkezini ifade ederken bütün parçaların bir noktada toplanmış hâlini düşünüyoruz. Bunu
hesaplamayı biliyorsun elbette. Ancak ağırlık merkezi hesaplanırken bina çok yüksek olursa Newton’ın
genel çekim yasası gereği yüzeye yakın olan yerdeki kütle çekim kuvveti ile yukarı yönde çıktıkça uygu-
lanan kütle çekim kuvveti arasında az da olsa fark oluşacaktır. Bu da binanın denge hâlini etkiler. Senin
yeryüzündeki bir noktadaki ağırlığın ile daha yüksekteki ağırlığın birbirinden farklıdır. Bilmem anlatabil-
dim mi?” dedi.
Ekin “Evet, ama bu olayın bu kadar karmaşaya yol açabileceğini bilmiyordum.”
Sorular

1. Sizce Ekin tasarımını yaparken binanın kütle merkezi ile ağırlık merkezinin olabildiğince aynı nok-
tada olması için neler yapabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

2. Tasarım yapılırken sizce kütle merkezi mi yoksa ağırlık merkezi mi dikkate alınmalıdır?

3. Kütle merkezi ile ağırlık merkezinin farklı olması ne gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir?

58
Hazırlayan: Ziya Devrim DOĞAN