Page 64 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

37
FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.10. Basit Makine
Kavram : Basit Makine
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi

Çalışmanın Adı HER MAKİNE BASİT MAKİNE DEĞİLDİR 15 dk.
Çalışmanın Amacı Basit makine kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
HER MAKİNE BASİT MAKİNE DEĞİLDİR

Proje ödevi için basit makineler konusunu alan Asya tasarladığı vinci modelleyerek öğretmenine sundu.
Tasarımını öğretmenine tanıtıp üzerinde konuşmaya başladılar. Asya öğretmenine “Tasarladığım bu
vincin (bk. Şekil) çalışma ilkesini basit makinelerden olan kaldıraç düzeneğini temel alarak düzenledim.
İşten ve enerjiden kazanç sağlayan bir düzenek.” dedi.

Şekil: Asya’nın tasarladığı vincin şematik çizimi

Öğretmeni hafifçe gülümseyerek Asya’ya “Tasar ladığın düzeneği çok beğendim, ancak beklentilerinin
karşılanmadığında sakın üzülme” diyerek cevap verdi. Asya öğretmenine “Neden böyle dediğinizi anla-
madım ama sonuçta kuvvetten kazanç sağladığına göre enerjiden de kazanç sağlarız.” dedi. Öğretmeni
“Basit makine düzenekleri işten ya da enerjiden ka zanç sağlayan düzenekler değildir. Basit makineler
sadece işin daha az kuvvet ya da yol ile yapılmasını sağlar.” dedi. Asya öğretmeninin bu açıklaması
üzerine düzeneğini tekrar gözden geçirerek tasarımına bir elektrik motoru ve dişli düzeneği ekleyip
öğretmenine sundu. Öğretmeni “Gayet güzel bir tasarım ancak bu sefer de tasarımın konudan biraz
sapmış gibi görünüyor. Her makine basit makine değildir.” dedi. Oysa Asya kendince basit makinelerde
karşılaştığı özellikleri kullandığını ve tasarımının elektrik motoru konulunca neden amacından saptığını
anlamlandırmaya çalışmıştı.

Sorular

1. Basit makine kavramını tanımlayarak yaptığınız tanıma uygun hangi düzeneklerin örnek olarak
verilebileceğini belirtiniz. Cevabınızı arkadaşlarınızla tartışınız.

2. Asya’nın ilk olarak tasarladığı vinci 1. soruda belirttiğiniz düzeneklerden hangisini kullanarak basit
makine hâline dönüştürebileceğini tahmin ediniz. Tahminlerinizi kısaca gerekçelendiriniz.

3. Asya’nın tasarladığı düzeneğin basit makine olarak adlandırılmamasının sebebi ne olabilir?

61
Hazırlayan: Ziya Devrim DOĞAN