Page 115 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

69
KİMYA 11

5. ÜNİTE : KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ > 5.1. Tepkime Hızları > 5.1.1. Kimyasal Tepkimeler ve Çarpışma Teorisi
Kavram : Aktivasyon Enerjisi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
Çalışmanın Adı MEYVE KURUTMA 15 dk.

Çalışmanın Amacı Aktifleşme enerjisi kavramını günlük yaşam ile ilişkilendirebilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve tabloları inceleyerek soruları cevaplayınız.

BİLGİ KUTUSU
Bir tepkimenin gerçekleşebilmesi için taneciklerin sahip ol ması gereken minimum enerji miktarına
“aktivasyon enerjisi” denir.

MEYVE KURUTMA
Meyve ve sebzeleri mevsimi dışında tüketebilmek için raf
ömrünün uzatılması gerekir. Meyve ve sebzelerin kurutularak
saklanması, hem maliyetinin hem de enerji tüketiminin düşük
olmasından dolayı tercih edilir. Çünkü bu yöntem, ürünlerin
soğuk hava deposunda muhafaza edilmesine göre daha uy-
gundur.
Kurutma, tarımsal ürünlerin bünyelerindeki mevcut serbest
suyun büyük bir oranının uzaklaştırıldığı ve ürünün bozulma-
dan saklanabileceği kritik nem seviyesine kadar düşürüldüğü
bir işlemdir. Ülkemizde yapılan kurutma işlemlerinde genellik-
le açık hava ve yapay sıcaklık kullanılarak yapılan konvektif Görsel: Kurutulmuş elma
kurutma yöntemi tercih edilir.
Açıkta kurutma yöntemi ucuz ve kullanışlı olmasına rağmen bu yöntemle homojen su içeriğine sahip
ürünler elde edilemez. Hava şartlarına bağlı olarak suyun uzaklaştırma tepkimesi için gereken minimum
enerjinin kısa sürede sağlanamaması, mikroorganizmaların çevreden gıdaya bulaşması gibi bazı olum-
suz durumlara sebep olur. Sıcak havalı yapay kurutma yöntemi ile suyun uzaklaştırılması için gereken
minimum enerji çok daha kısa sürede sağlanarak daha sağlıklı kuru ürünler elde edilir.
Literatürde konvektif bir kurutucu ile yapılan kurutma çalışmasında patatesin, hurmanın ve bezelyenin
aktifleşme enerjisi aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Bu çalışmalarda patates ve hurma için belirlenen
değerlerin bezelyeden suyun uzaklaştırılması için gerekli minimum enerji değerinden daha düşük ol-
duğunu göstermektedir. Patates ve hurmada belirlenen değerlerin düşük çıkmasının sebebi de iç doku
yapılarının bezelyeye göre daha yumuşak ve gözenekli olmasından kaynaklanır.

Bezelye Hurma
Aktifleşme Aktifleşme
Sıcaklık (°C) Enerjisi (Ea) Zaman (dk.) Sıcaklık (°C) Enerjisi (Ea) Zaman (dk.)
(kj/mol) (kj/mol)
50 720 50 620
60 54,72 480 60 43,26 340
70 240 70 180

Patates
Aktifleşme
Sıcaklık (°C) Enerjisi (Ea) Zaman (dk.)
(kj/mol)
50 580
60 39,49 270
70 160

113