Page 87 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

52
KİMYA 11

2. ÜNİTE : GAZLAR > 2.5. Gerçek Gazlar > 2.5.1. Gazların Sıkışma/Genleşme Sürecinde Gerçek Gaz ve İdeal Gaz
Kavram : Joule-Thomson Olayı ve Soğutucu Akışkanlar
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı SOĞUT-MA 15 dk.
Çalışmanın Amacı Joule-Thomson olayını günlük yaşam ile ilişkilendirebilme.
Yönerge: Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

Zaman zaman “buzdolabı soğutmuyor, gazı bitmiş” ya
da “klimanın gazı bitmiş” gibi cümlelerle karşılaşılır.
Buzdolabının ya da klimanın soğutmasını sağlayan gaz
nedir? Nasıl oluyor da bu cihazlar ortamı soğuk tutabi-
liyor?
Gerçek gazlar belli koşullar altında sıkıştırılarak sıvı-
laştırılabilirler. Sıvılaşan gaz aniden genleştirildiğinde
molekülleri birbirinden uzaklaşarak yavaşlar. Genleşen
gazın moleküller arası çekim kuvvetlerinin kırılması için
gereken enerji, taneciklerin öz ısılarından karşılanır.
Böylece gaz hızlı bir şekilde soğumuş olur ve soğu-
yan gaz ortamın da soğumasını sağlar. Bu olaya “Jou-
le-Thomson olayı” denir. Bu özellikten faydalanarak
buzdolapları, klimalar gibi soğutucular yapılır. Soğutu-
Görsel 1: Klima
cularda kullanılabilen ve ortamın ısısını alarak buhar-
laşabilen maddelere “ soğutucu akışkanlar” denir. Her
madde soğutucu akışkan olarak kullanılamaz. Soğutucu akışkan, basınç altında kolaylıkla sıvılaşabilen,
üzerindeki basınç kalktığında ise kolaylıkla genleşebilen özellikte olmalıdır. Bunun içinde kaynama nok-
tası düşük, kritik sıcaklığı yüksek maddeler tercih edilir. Ayrıca kullanılan maddenin çevreyle dost ve
zehirli olmaması önemli bir tercih sebebidir.

1. Aynı sıcaklıkta ve aynı özelliklerde iki oda duvara sabitlenmiş pistonlu bir kap ile aşağıdaki gibi
birbirlerine bağlanmıştır. Ömer pistona şekildeki gibi bir basınç uyguladığında odalarda bulunan
termometrelerde okunan sıcaklık değeri değişmiştir. Buna göre;

Görsel 2: Pistonlu kap ile bağlanmış odalar

85