Page 24 - TARİH 11 | Kavram Öğretimi Kitabı
P. 24
10
TARİH 11
2. ÜNİTE : DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI>2.2 Osmanlı Sosyo-Ekonomik Yapısında Değişiklikler
Kavram : İltizam
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi
Çalışmanın Adı OSMANLI’DA EMANET USULÜ İLTİZAM 20 dk.
Çalışmanın Amacı İltizam sisteminin ne anlama geldiğini kavrayabilme
1.Yönerge: Metinden hareketle aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
Osmanlı’da Emanet Usulü İltizam
İltizam, devlete ait mallardan bazılarının tahsili, kefil gösterilmek ve bedeli kararlaştırılan taksitler-
de ödenmek üzere alınması anlamında kullanılan bir deyimdir. Osmanlı vergi sistemi içinde iltizam,
bugünkü deyimler ile vergi tahsilinin özelleştirilmesi anlamına gelmektedir. Bir başka açıklama
ile devlet bir bölgenin toprağının vergi toplama işini ihaleye çıkarır. Burada amaç en fazla vergi
toplarım diyen kişiye ihaleyi vermekti. Kazanan kişi genellikle 3 yıllık ödemesini peşin yapardı.
Vergiyi toplamayı üstlenen kişiye mültezim denirdi. İhaleyi kazanan mültezim vergi toplamak için
adamları ile beraber bölgeye giderdi. Mültezimler bir tür müteahhitti. İltizam ve emanet işlerini
yürüten kurum hazine-i amire idi. Devlet üzerinden birtakım gelirlerin bireye aktarılması iltizam sis-
teminin temelini oluşturmaktadır. İltizam sistemi aynı zamanda ihale üzerinden öne çıkan ülkenin
gelir vergileri şeklinde de anlaşılabilir. İltizamdan güdülen temel amaç bir an önce hazineye peşin
para girişini sağlamaktı. Osmanlı’da uzun zamandır uygulanmakta olan iltizam, geleneksel düze-
nin çöküşüne yol açmamıştır. Başlangıçta ticari vergileri ve padişaha ait arazilerden toplanan aşar
vergisini toplamak için uygulamaya konan bir mali metot olarak iltizamın uygulama alanının XVII.
yüzyıldan sonra genişlemesi, ülke içi ekonominin daha fazla ticarileşmesinin ve savaş usullerinin
değişmeye başlamasının bir sonucuydu. Özellikle Osmanlı döneminde yaygın olarak kullanılan
iltizam sistemi, vergilerin çok daha düzenli ve rahat şekilde toplanmasına imkân vermiştir. Devletin
gelirleri artmıştır. Vergiyi toplamak için uğraşmasına gerek kalmamıştır. Vergiler peşin alındığı için
devletin kasasına nakit para girmiştir. Ekonomi daha canlı tutulmuştur.
1. İltizam ne demektir? İltizam sisteminin amacını açıklayınız?
2. Mültezim kime denir? Görevi nedir?
21
