Page 70 - Biyoloji 12 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 33
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 12
3. ÜNİTE : BİTKİ BİYOLOJİSİ> 12.3.2. Bitkilerde Madde Taşınması > 12.3.2.2. Bitkilerde Su ve Minerallerin Gövde ve Yapraklara
Taşınması
Kavram : Kök Basıncı, Gutasyon
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi
Çalışmanın Adı BİTKİLER DE AĞLAR MI? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Kök basıncı ve gutasyon arasındaki ilişkiyi açıklayabilme.

Yönerge: Verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Görsel 1: Çilek Bitkisinde Gutasyon

Yukarıdaki görselde, çilek bitkisinde sabahın erken saatlerinde damlacıkların oluşturduğu görün-
tüyü görüyorsunuz. Bu damlacıklar sizce çiğ taneleri midir? Ya da terleme sonucu oluşmuş olabilir
mi? Terleme bitkilerde günün her saatinde olur ve su buharı şeklindedir. Yani böyle görüntüler
oluşturamaz. Çiğ taneleri ise havadan yoğuşarak gelen sudur. Onlar da böylesine düzenli bir şekil
alamazlar. Peki bu güzel görüntü nasıl oluşmuş olabilir?

Bazı bitkilerde görülebilen bu damlacık-
lar kök basıncı sayesinde gerçekleşir.
Bitkilerde topraktan su ve mineral alımı-
nı sağlayan, topraktaki basınç ile kökteki
emici tüylerdeki basınç arasındaki farktır.
Bu basınç farkı, aynı zamanda su ve mi-
Gutasyon
nerallerin gövde boyunca ilerlemesinde
etkilidir.
Kök basıncı etkisiyle; terlemenin az oldu-
ğu zamanlarda, özellikle geceleri ve sa-
bahın erken saatlerinde, bazı bitkiler faz-
la su ve mineralleri ksilemlerle bağlantılı
hidatotlardan atar. Hidatotlar, genellikle
Kök basıncı yaprak kenarlarında bulunan ve sürekli
açık kalan yapılardır. İşte bu güzel ve dü-
zenli görüntüyü hidatotlardan çıkan dam-
lacıklar oluşturur. Bu olaya Latince gutta
(damla) kelimesinden hareketle gutas-
yon (damlama) denir.
Görsel 2: Kök basıncı etkisiyle meydana gelen gutasyon
67