Page 28 - İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük 12 | Kavram Öğretimi Kitabı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
12
İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 12
7. ÜNİTE : TOPLUMSAL DEVRİM ÇAĞINDA DÜNYA VE TÜRKİYET > 7.1. 1960 Sonrası Dünyadaki Gelişmeler
Kavram : Üçüncü Dünya Ülkeleri
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı ÜÇÜNCÜ DÜNYA ÜLKELERİ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Üçüncü Dünya Ülkeleri tanımının ortaya çıkma nedenlerini ve dünya siyasetindeki etkisini kavrayabilme.

1. Yönerge : Metinlerden hareketle soruları yanıtlayınız.

ÜÇÜNCÜ DÜNYA ÜLKELERİ

Üçüncü Dünya Ülkeleri (Bağlantısızlar) Özellikleri Üçüncü Dünya Ülkeleri Dünya Siyasetinde
Amerika Birleşik Devletleri liderliğindeki Nato ve Sovyetler Doğu ve Batı bloklarının Asya’da kurmaya çalıştıkları ege-
Birliği liderliğindeki Varşova Paktı blokları dışında kalan ülke- menlik kaygısını hisseden Burma, Endonezya, Hindistan, Pa-
leri tarif etmek için kullanılmıştır. kistan ve Sri Lanka 1954’te Colombo’da ve Endonezya’nın
Bogor şehrinde toplanmışlar, aynı önceliklere sahip Asya ve
Birinci Dünya ülkeleri olarak bilinen Kapitalist Batı ve İkinci Afrika ülkelerinin büyük bir toplantıda bir araya getirilmesine
Dünya ülkeleri olarak bilinen Sosyalist Doğu Bloklardan hiç- karar vermişlerdir.
birine dahil değildirler.
Hareketin başlangıcı 1955 Nisanında Endonezya’da topla-
Soğuk Savaş’ın iki kutbundan da kaçınmak isteyen ve beşli nan 29 ülkenin katıldığı Bandung Konferansı’dır. “Barış içinde
girişimi olarak da anılan Hindistan lideri Nehru, Endonezya bir arada yaşama” ilkesi kabul edilmiştir.
lideri Sukarno, Mısır lideri Nasır, Yugoslavya lideri Tito ve
Gana lideri Nkrumah öncülüğünde oluşan bir harekettir. 1961’de Belgrad’da Üçüncü Dünya ülkelerinin katıldığı kon-
feransta Bağlantısızlar Hareketi resmen kurulmuştur.
Ekonomik gelişmişlik anlamında “yoksul” ve “azgelişmiş”,
askeri açılardan zayıf, yönetim şekli açısından çoğunlukla 1964’te Kahire’de ikinci, 1970’de Zambia’nın başkenti Lusa-
“askeri diktatörlük”, siyasal anlamda “tarafsız” ve “bağlantı- ka’da üçüncü toplantı yapılmıştır. Üçüncü toplantı sonunda
sız” ülkelerdir. Aralarından sadece Hindistan Batılı anlamda “Barış, Bağımsızlık, İşbirliği ve Uluslararası İlişkilerin Demok-
demokrasi örneği vermiştir. ratikleştirilmesi üzerine bir deklarasyon yayınlanmıştır.

Hemen hemen tümü, dekolonizasyon (sömürgeden kurtuluş) Bu konferanslar ve sonradan 1973’te Cezayir’in başken-
süreci yaşayıp zorlu bir mücadele sonucu bağımsızlıklarını ti Cezayir’de, 1976’da Sri Lanka’nın başkenti Colombo’da,
kazanmış olan Asya, Afrika, Latin Amerika ve bazı Avrupa ül- 1979’da Küba’nın başkenti Havana’da, 1986’da Zimbab-
kelerinden oluşmaktadır. ve’nin başkenti Harare’de, 1989’da Yugoslavya’nın başkenti
Belgrad’da yapılan toplantıların tümü Soğuk Savaş Dönemi
Bağımsızlığına yeni kavuşan bu devletler nükleer güce sahip (1947-1991)’nde gerçekleşmiştir.
olan bloklara tek başlarına karşı koyamayacakları ve bun-
lardan birine bağlı olarak yaşamayı istemeyecekleri için bu 1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonra Doğu Blo-
harekete dahil olmuşlardır. ku’nun siyasi / askeri örgütü olan Varşova Paktı dağılmıştır.
Sovyetler Birliği parçalanmış, en önemlisi Rusya Federasyo-
Blokların nükleer gücüne karşı silahsızlanmayı savunmuşlar, nu olmak üzere yeni devletler ortaya çıkmıştır. “İkinci Dünya
Birleşmiş Milletlerden çıkarttıkları kararlarla büyük devletle- ülkeleri ” bloğu çökünce dahil olunmaktan çekinilebilecek
rin politikalarına mümkün olduğunca yön vermeye ve bloklar bir kutupsal rekabet kalmamıştır. Böylelikle “Üçüncü Dünya
arasında dengeyi kurmaya çalışmışlardır. ülkeleri” ifadesi giderek anlamını yitirmeye başlamıştır.

Bağlantısız olduklarından bloklaşmanın getirdiği çatışma teh- Bağlantısızlar varlıklarını sürdürebilmek için yeni hedefler
likesinden uzak kalmışlar, bloklar arası rekabetten yararlana- belirlemek zorunda kalmışlardır. 1992’de Endonezya’nın
rak hem güvenliklerini artırmışlar, hem de her iki ideolojik blok başkenti Cakarta’da yapılan toplantıda yeni dünya düzenine
ülkelerinden ekonomik destek elde etmişlerdir. seyirci kalmamak adına, dünyanın gelişmiş bütün ülkeleriyle
tüm alanlarda işbirliği yapma kararı benimsenmiştir. Eşit ve
Yoksul ülkelerin geri kalmışlıktan kurtarılması için işbirliği adil bir dünya düzeni inşa etmek için Birleşmiş Milletler’in ye-
yapmışlar ve sömürge olarak yaşayan milletlerin bağımsızlık niden yapılandırılması hedeflenmiştir.
mücadelesine destek vermişlerdir.
Bağlantısızlar Hareketi, 120 üye devlet ile birlikte toplantıla-
Bağlantısızlık Hareketi Üçüncü Dünya ülkelerine uluslararası rını, kültürel, ekonomik ve siyasi faaliyetlerini halen sürdür-
alanda önem kazandırmış, Birleşmiş Milletler Örgütü içinde mektedir.
sahip oldukları oy hakkı nedeniyle büyük devlet diplomatla-
rınca aranır hale gelmişlerdir.

25