Page 18 - DESEN 11

Görsel 1.9: Rembrant van Rijn (Remrant fan Reyn), 1632, Doktor Tulp’un Anatomi Dersi,
Mauritshuis (Mauritöhs) Müzesi, La Haye (Dan Haag)

Sanatçılar anatomi ile hem bilimsel hem de görsel açıdan ilgilenmişlerdir. Birçok ressam, Andreas
Vesalius’un [Andıreyas Vasilyus (1514-1564)] “De Humani Corporis Fabrica (De Humani Korporis Fab-
rika)” adlı kitabının illüstrasyonlarını yapmıştır. Bu resimler bugün tıp öğrencilerinden çok sanat öğrenci-
lerine hitap etmektedir. Calcar (Kelkar), Titian (Tityan), Tortebat, Moro gibi ressamlar, anatomik verileri
kompozisyon hâlinde çizmiştir. Daha sonraki çalışmalarda da anatomik etütler peyzajlı ve hayvanlı kom-
pozisyonlar içinde sunulmuştur.

Rembrandt’ın dünyaca ünlü “Dr. Tulp’un Anatomi Dersi” tablosu, bu bağlamda sanat ve anatomi birlik-
teliğini en üst seviyede dile getiren eser olmuştur (Görsel 1.9).

Sanatçıların yaptığı anatomik araştırmalar bedenin daha iyi tanınmasını sağlamıştır. Bunun yanında
anatomi, alt dallara ayrılarak gelişim göstermeye devam ederken insan vücudunun oran ve boyutlarını
saptayan ölçü birimleri de geliştirilmiştir.
Her ne kadar plastik anlamdaki bedenin gelişimi söz konusuysa da kilise baskısı altında yapılan Röne-
sans sanatında, sanatçının kişisel tarzı bir parça geri planda kalmıştır. Bu durum Barok ve Romantik
Dönem’de değişmiş, anatomi algısı herkesin kabul edebileceği bir seviyeye ulaşmıştır. Bilimsel değerlerin
değiştiği dönemde ortaya çıkan empresyonizm; yeni bir bakış açısı getirmiş, beden idealize edilmeden
gerçekte nasılsa ve sanatçı tarafından nasıl algılanıyorsa öyle imgeleştirilmiştir. Sanayileşme ve moder-
nizm ile birlikte sanat, insana ait olan şeylerden uzaklaşmış, yapısalcı bir şekle bürünmüştür. Bu ortamda
sürrealist sanatçılar, anatomi yorumlarında psikanalize, bilinç dışına ve rüyalara yer vermişlerdir.

Anatomi, yirminci yüzyılın ikinci yarısında performans (gösteri sanatı), body art [badi art (vücut sanat)],
fotoğraf ve video çalışmaları ile sanatçı ve izleyici arasında önemli bir etkileşim aracı hâline gelmiştir.
16