Page 158 - DESEN 12

4. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA ÜSLUP

4. DESEN ÇALIŞMALARINDA ÜSLUP

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Sanatçının özgün olması ve ona göre eserler üretmesi hakkında neler söylenebilir?

2. Sanat ve sanatçı üslubu ifadelerinin tarifini nasıl yaparsınız?
3. Desen çalışma yönteminizi hangi sanatçı veya sanat döneminin üslubuna yakın hissediyorsunuz?
Nedenini arkadaşlarınız ile paylaşınız.

4.1. ÜSLUP NEDİR?

4.1.1. Desen Çalışmalarında Üslup

Üslup bir türün, bir çağın kendine özgü anlatış biçimi; biçem, tarz, stil olarak açıklanır.
Bir iş, bir hareket ya da durumun üslup kazanması için kendi doğrultusunda yetkinleşmesi, defalarca
denenmesi ve kendi süzgecinde süzülüp sonuçta ayıklanmış ve bir özellik kazanmış olması gerekir. An-
cak üslup için bir tanımlama yeterli olmayacaktır. Farklı kavramlar da üslup ifadesi için kullanılmaktadır.
Batı dillerindeki stil (style) kelimesi konuşma ve bir işi yapma tarzını anlatan bir kelimedir. Yine Batı
dillerinde yakın anlamda kullanılan manner; hareket tarzı, tavır, usul, âdet anlamlarıyla birlikte ikinci
derecede bir düzeyi gösteren üslupları nitelendirmek üzere de kullanılır. Sanat yazarı Giorgio Vasari
[(Corcio Vaszari) (1511-1574)] tarafından üslup anlamını vermek üzere sık sık kullanılmıştır. 18. yüzyılda
maniera, kişisel üslup ve el yazısı anlamında kullanılmıştır. Aynı kelimeden türemiş olan mannerizme ise
yapmacık tavırlı üslup, üslubu abartılı kullanma gibi daha özel bir anlam yüklenmiştir.
Üslup geliştirme insana özgü bir özelliktir. Hayat tarzı veya hayat şekli gibi terimler, Alfred Adler (Alfi-
ret Adlır) ve onu izleyen psikologların yaygın olarak kullandıkları terimlerdir. Bu terimler, insanın küçük
yaştan benimseyerek olgun yaş dönemlerinde şekillendirdiği metot ve teknikleri ifade etmektedir. Bi-
reyler arasında üslup diyebileceğimiz bu davranış farklılıklarının kalıtım, çevre etkisi ve kişinin kendisine
bağlı olduğu kabul edilmektedir.
Üslup sanat eserindeki ifade ve anlatım biçimi, sanatçıya özgü bir dil kullanımıdır. Sanatçı, kendi öz-
günlüğünün ifadesinde fikirlerini sürekli geliştirir. Bunu da biçim dili ile yapar. Böylece, kişiliğine özgü
oluşturduğu biçim dili diğer bireylerden farkını ortaya koymaktadır. Düşünceden davranışa, davranıştan
da esere yansıyan bu farklılıklar biçim dilini kendiliğinden özgün kılmaktadır (Görsel 4.1 ve 4.2).

Görsel 4.1: Melon Şapkalı Otoportre, 1921, Max Görsel 4.2: Taş Duvara Yaslanmış, Otoportre, 1639,
Beckmann (Meks Bekmın), Stadel (Şıtedı) Müzesi, Almanya Rembrandt (Rembrant), Metropolitan Müzesi, ABD

156