Page 251 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

Resim

Selçuklu Minyatürleri
• Anadolu Selçukluları Dönemi'nden çok az sayıda minyatürlü
yazma kalmıştır. Bu minyatürlerin kaynağı Uygur minyatür-
lerine bağlanır. Anadolu Türk minyatür sanatının bilinen en
erken örneği 12.yy.da Silvan’da yazılmış Dioskorides’in (Di-
Görsel 4.62 yoskorides) Materia Medica (Materya Medika) adlı botanik ve
“Otomata”, TSMK, İstanbul zoolojiyle ilgili kitabıdır. Artuklu Sultanı Necmeddin Alpi için
Süryaniceden Arapçaya çevrilmiş olan kitapta çeşitli bitki ve
hayvan figürlerinin yanı sıra az da olsa insan figürlü sayfalar
bulunmaktadır.
• Bu dönemde resimlendirilen diğer bir yapıt da 1205 tarihli
Kitâb fî Mârifet el- Hiyâl, el-Hendesiye’dir. El Cezerî tarafın-
dan yazılan bu kitaba Otomata da (Görsel 4.62) denilir. Kitap-
ta suyun ve dişlilerin hareketiyle çalışan otomatik ve mekanik
aletler anlatılır (Artuklu Sultanı Nasreddin Mahmut’un emri ile
Diyarbakır’da yazılan bu kitap bugün Topkapı Sarayı Müze-
si’ndedir.).
• 13.yy. başlarında yazılan diğer kitap Kelile ve Dimne’dir (Gör-
sel 4.63). Bu eserde Kelile ve Dimne adlı iki çakalın başından
geçenler anlatılır.

• Anadolu Selçuklu minyatür sanatını en iyi temsil eden örnek
Topkapı Sarayı Müzesi kitaplığında bulunan Varka ve Gülşah
adlı el yazmasıdır. Kitap Ayyukî tarafından Gazneli Sultan
Görsel 4.63 Mahmut adına Farsça yazılmıştır. Kitabın konusu, amca ço-
“Kelile ve Dimne”, TSMK, İstanbul cukları olan Varka ve Gülşah arasında geçen acıklı bir aşkın
öyküsüdür (Görsel 4.64). Yaşanan olayları açıklayan 70 min-
yatür bulunmaktadır.
• Diğer önemli bir minyatürlü yapıt da el-Sufî’nin yazdığı Suvar
Görsel 4.64
“Varka ile Gülşah”, el-Kevakîb el Sâbita adlı astronomi kitabıdır. Kitaptaki minya-
Abdülmümin b. Muhammed el-Hoyi, türlerde insan, hayvan ve cansız nesnelerle simgeleştirilen
TSMK, İstanbul yıldızların ve burçların betimlemeleri vardır.

248 SANAT ESERLERİ ANALİZİ