Page 248 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

• Açık avlulu medreselerde yapının ortasında yer alan açık
avlu, avlu eksenlerinde değişik sayılarda eyvan ve değişik
işlevlere sahip (öğrenci odaları, dershane, mescit, türbe vb.)
odalar yer alır. Eyvanlı medreselerin avluları çoğunlukla ha-
vuzludur. Bu tip medreselerin iki katlı olan örnekleri de var-
dır. Bu yapılara örnek Kayseri Çifte Medrese [(1205), (Görsel
4.50)], Konya Sırçalı Medrese (1242), Erzurum Çifte Minareli
Medrese [(1253), (Görsel 4.53)] ve Sivas Gök Medrese’dir
(1271). Görsel 4.50
“Kayseri Çifte Medrese”, 1205,
• Anadolu Selçuklu mimarisinde mezar anıtlarının dört duvar Kayseri
üzerine kubbe ile örtülü olanlarına türbe, çokgen veya silin-
dirik gövde üzerine konik çatı ile örtülü olanlarına da kümbet
denir. Anadolu’da devlet büyüklerinin mezarı olarak yapılan
bu yapılarda önceleri tuğla ve taş birlikte, sonraları ise yalnız-
ca taş malzeme kullanılmıştır. Başlangıçta tek başına, son-
raları cami ve medrese gibi yapılara bitişik olarak yapılmıştır.
İki katlı olan bu mezar anıtlarının toprak zemininde aşağıda
mezar odası bulunur ve ikinci kata dışardan merdivenlerle çı-
kılır. Bu oda mescit olarak kullanılır. Odanın ortasında simge-
sel bir sanduka bulunur. Örnek olarak Kayseri Döner Kümbet
[(1276), (Görsel 4.51)], Kırşehir Melik Gazi Kümbeti (1250),
Gömeç Hatun Türbesi [(13.yy. sonu), (Görel 4.52)] ve Tercan
Mama Hatun Kümbeti (13.yy.) verilebilir.
• Sivil mimarlık alanına giren yapılar arasında en önemlileri ker-
vansaraylar, saraylar ve köşklerdir. Sultan ve onların vezirleri Görsel 4.51
tarafından yaptırılan kervansaraylar; anıtsallıkları, planları ve
süsleme düzenleri açısından dikkat çekicidir. Portallerinde “Döner Kümbet”, 1275, Kayseri
taş işçiliğinin en güzel örnekleri görülen bu kervansarayların
tümü kesme taştan yapılmıştır. Plan olarak birbirinden farklı
tiplerde yapılan kervansarayların bazılarında mescitler de ya-
pılmıştır. Avluların ortasında dört yüksek sivri kemer üzerinde
kurulmuş bulunan köşk mescitlerdir.

Görsel 4.52
Gömeç Hatun Türbesi,
(13.yy. sonu), Balıkesir

Görsel 4.53
“Çifte Minareli Medrese”,
13.yy sonu, Erzurum

SANAT ESERLERİ ANALİZİ 245