Page 243 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

Temel Kavramlar 4.2.3. Selçuklu Dönemi Türk Sanatı

Kümbet Hazırlık Çalışmaları
Ribat
Kervansaray 1. Yaşadığınız şehirde Selçuklu Dönemi’ne ait eserler var
Külah mı? Varsa isimlerini söyleyiniz.
2. Selçuklu Dönemi dendiğinde aklınıza neler geliyor?
Anlatınız.
3. Kümbetin ne olduğunu biliyor musunuz?
4. Mimari yapılarda kullanılan taş çeşidinin Anadolu’nun
coğrafi yapısıyla nasıl bir ilişkisi olabilir?

Büyük Selçuklu Devleti, Oğuz Türkleri tarafından Horasan’da ku-
rulmuş ve adını Selçuk Bey’den almıştır. Selçuk Bey zamanın-
da devletin sınırları Maveraünnehir’e (Ceyhun Nehri ile Seyhun
Nehri arasında kalan bölge) kadar genişlemiştir.

Etkinlik

Selçuklu Dönemi Türk Sanatı Dönem Özellikleri

• Selçuk Bey’in ölümünden sonra devletin başına Tuğrul
ve Çağrı Beyler (1040-1063) geçer. Güçlenen Büyük Sel-
çuklular Dönemi’nde devletin merkezi önce Nişabur daha
sonra Rey şehri olur. Bu dönemde İran tamamen Büyük
Selçukluların yönetimine girer.
• Alp Aslan (1064-1072) zamanında 1071 tarihinde Bizans’a
karşı kazanılan Malazgirt Zaferi ile Anadolu’nun kapısı
Türklere açılır.
• Alp Arslan’ın ölümünden sonra devletin başına oğlu Melik
Şah getirilir. Melik Şah dönemi (1072-1092) her yönüyle
Büyük Selçukluların en parlak dönemi olmuştur. Bu dö-
nemde bütün İran, Arabistan, Suriye ve Filistin Selçuklula-
rın egemenliğine geçer.
• Melik Şah’ın ölümünden sonra sırayla başa geçen Berk-
yaruk (1092-1104), Muhammed Tapar (1115-1118) ve
Sultan Sencer (1118-1157) zamanında devlet yönetimi
gittikçe zayıflar ve daha sonraki süreçlerde eski gücüne
kavuşamaz.
• Büyük Selçuklular, egemen oldukları İran, Horasan, Irak,
Suriye ve Anadolu’da cami, türbe, medrese, saray, ker-
vansaray gibi birçok mimari yapıt ortaya koymuşlardır.
• 1157 tarihinde Sultan Sencer’in ölümü ile Büyük Selçuklu
Devleti tarih sahnesinde yerini Anadolu Selçuklu Devle-
ti’ne bırakır.

Metinde Selçuklu Dönemi’nde hem yönetim hem de mi-
Görsel 4.37 mari yapı hakkında verilen bilgileri dikkate alarak bunla-
"Radkan Kümbeti", (ayrıntı), rın sanata yansımaları hakkında neler söyleyebilirsiniz.
13.yy.,
Radkan, Horasan

240 SANAT ESERLERİ ANALİZİ