Page 23 - GENEL SANAT TARİHİ 9

SANAT TARİHİNE GİRİŞ
1.3 SANAT TARİHİNİN YARARLANDIĞI

BİLİM DALLARI

Sanat tarihi : “Bir sanat eserinin, sanatçının ve o sanat eseriyle ilişkili diğer bilgilerin incelenmesi”,
“Sanatın tarihî sürecini inceleyen bir akademik disiplin” ya da “İnsan toplulukları tarafından üretilen
zengin görsel sanatlar mirasının incelenmesi” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizin ünlü sanat
tarihçilerinden biri olan Semavi Eyice’nin tanımıyla sanat tarihi: “Kültür mirası olarak adlandırılan eski
eserlerin tanıtılması ve öğretilmesi ile uğraşan bilim dalıdır.” Sanat tarihi çalışmalarında; arkeoloji,
kronoloji, etnografya, ikonografi, nümismatik, paleografi, tarih, sosyoloji ve coğrafya gibi bilim
dallarından yararlanılmaktadır.

Arkeoloji : Toprak ya da su altında kalmış geçmiş uygarlıklara ait eserleri başta kazı olmak
üzere farklı yöntemlerle ortaya çıkaran, inceleyen ve değerlendiren bilim dalıdır.
Sanat tarihi arkeolojinin yaptığı inceleme ve değerlendirmelerin sonucunda elde
edilen verilerden yararlanarak çalışmalar yapar.
Tarih : İnsan topluluklarının yaşadığı olayları yer ve zaman göstererek, neden-sonuç
ilişkisi içinde kanıtlara dayalı olarak inceleyen bilim dalıdır. Tarih bilimi, geçmişte
yaşanan olayların ve kazılardan elde edilen buluntuların tarihlendirmelerini yapar,
bunları kronolojik olarak sınıflandırır ve böylece sanat tarihine yardımcı olur.
Coğrafya : Yeryüzünü hem fiziksel, ekonomik, beşeri ve siyasi yönden hem de insanlar ve
çevre arasındaki etkileşim yönünden inceler. İnsanların yaşadıkları çevrenin
coğrafi özellikleri onların yapmış oldukları sanat eserlerini etkiler. Örneğin ormanın
çok olduğu bölgelerde ahşap; çöl ve bozkır gibi bölgelerde taş ve kerpiç yaygın
olarak kullanılmaktadır.
Nümismatik : Eski madenî paraları inceleyen ve bunların tarihlendirilmesini yapan bilim dalıdır.
Paraların ait olduğu toplumun kültürel, ekonomik ve sosyolojik özellikleri bu sayede
anlaşılır.
Etnografya : Yunanca “ethnos” (toplum) ve “grapho” (yazmak) sözcüklerinin birleşiminden
meydana gelen bir terimdir. Toplumların yaşayış, gelenek ve kültür oluşumlarını
inceleyen bilim dalıdır. Etnografik eserler çini, seramik, halı, giysi,cam, takı vd.

İkonografi : Dinsel içerikli sanat eserlerinde verilen dinsel olayın kişi ile ilgili tipleşmiş hatta bir
ölçüde standartlaşmış biçim düzenlerini ya da kalıplarını inceleyen bilim dalıdır.
Özellikle Hristiyan ikonografisinde Hz. İsa ve Hz. Meryem tasvirlerinde bu figürlerin
başları hale içine alınarak vurgulanmıştır.

Epigrafi : Eski dönemlerde taş ya da metal üzerine yazılmış ve günümüze kadar gelmiş
yazıtları (kitabe) inceleyerek sanat eserinin yapıldığı zamanı, hangi amaçla
yapıldığını, eseri yapanı ve yaptıranı araştıran bilim dalıdır.
Filoloji : Toplumların dillerini ve yazılı belgelerini, dillerin gelişimlerini ve diller arasındaki
ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Filoloji bu belgeleri inceleyip, açıklayarak sanat
tarihine yardımcı olur.
Paleografya : Eski ve unutulmuş dillere ait yazıların okunmasını sağlayan ve günümüze kadar
gelen belgeleri açıklayan bilim dalıdır. Eserlerin üzerinde bulunan yazıları okuyarak
sanat tarihine yardımcı olur.
Antropoloji : İnsanın kökeni, evrimi, biyolojik özellikleri, toplumsal ve kültürel yönlerini
inceleyen bilim dalıdır. Sanat eserlerinde toplumların kültürel özelliklerinin ortaya
çıkarılmasına yardımcı olur.
21