Page 12 - ÇALGI EĞİTİMİ RİTİM 10

Nevbe: Tekkelerde belirli ritim sazlarının ve seslerin katılımıyla
yapılan özel törenlerin ve bunlara eşlik eden ritim
çalgılarının adı olduğu gibi bazı tarikat zikirleri esnasında
kullanılan özel bir ritim çalgısının da ismidir. Daha çok tekke
(tasavvuf) müziğinde kullanılmıştır. Özellikle Rifâî, Kadiri ve
Sa‘dî tarikatlarının zikirlerinde kullanılan bu ritim çalgısının
dökme pirinçten, çanak şeklinde olan gövdesinin üzerine
deri çekilir. Tek çanaktan oluşur. Sol kol ile gövde arasına
sıkıştırılıp sağ elle tutulan kayış parçası ile vurularak ayakta
veya oturularak çalınır (Görsel 5).
Görsel 5: Nevbe
Kudüm: Tasavvuf müziğinin ana ritim çalgısıdır. Üzerine
deri gerilen iki çanaktan ve çanaklara vurmak için kullanılan
zahme ya da zahme-i şerif denilen çubuklardan oluşur.
Kudüm, Mevlevilikte kutsal sayılır ve kudüme “kudûm-i şerîf"
adı verilir. Törenlerde icraya zahme denilen çubuklar öpülerek
başlanır. Ayinlerde usulü duyurma görevi olan kudümde ana
usuller ve velveli vuruşları kullanılır (Görsel 6).
Görsel 6: Kudüm
Sıra Sizde 2 Konuyla ilgili etkinlikler
Tasavvuf müziğine ait bir eseri dinlerken çalgı topluluğu içinde ritim çalgısının önemini düşününüz.
Kudümün olmaması çalgı topluluğu içinde ne gibi sıkıntılar yaratabilir? Düşüncelerinizi yazarak
sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Dikkat! Dikkat edilmesi gereken Noktalar
Burada anlatılanlar temel tasavvuf çalgılarıdır. Günümüzde tasavvuf müziğine eşlik eden çalgı
çeşitliliği artmıştır. Kanun, tambur, klasik kemençe, kaval, viyolonsel gibi pek çok çalgıyı tasavvuf
çalgı toplulukları içinde görmek mümkündür.

17

Sıra Sizde 3
Bu ünitede öğrendiğiniz tasavvuf müziği çalgılarından başka hangi çalgıların dinî müziğe eşlik
ettiğini araştırınız. Tespit ettiğiniz çalgıları ve türlerini (vurmalı, nefesli, telli…) aşağıda belirtilen
yere yazınız.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Bilgi Notu Üniteyle ilgili destekleyici bilgiler
Mutriphane; hanende, sazende ve ayinhanların bulunduğu yer. Burada ney, tambur,
kudüm, kemençe gibi sazlarla tasavvuf müziği icra edilir.

Öz Değerlendirme Formu Ünite sonu öğrenme düzeyini ölçen
değerlendirme formu
Ünitede öğrendiklerinizi öz değerlendirme formunu doldurarak değerlendiriniz. ''Hayır'' olarak
işaretledikleriniz için konuları tekrar ederek kendinizi geliştiriniz.
Evet Hayır
Dinî müziği açıklayabilirim.
Tasavvuf müziğinde çalgıların kullanılma amacını açıklayabilirim.
Tasavvuf çalgılarını tanıtabilirim.
Ritmin tasavvuf müziği için önemini açıklayabilirim.
Kudümün tasavvuf çalgı topluluğu içindeki yeri ve önemini açıklayabilirim.

18

10